مهدی معلی

قواعد هنجاری مهندسی ژنتیک در فرهنگ اسلامی از منظر فقه و اخلاق قابل بررسی است. در سایر نظام های فکری که کار شریعت را به اخلاق واگذار کرده اند، این گونه مسائل فقط از نگاه اخلاق بررسی می شود. به همین دلیل بحث اخلاقی درباره این موضوع برخلاف بحث فقهی، از صبغه بین المللی برخوردار است. احکام اخلاقی این حوزه علاوه بر مبانی پیامدنگرانه اخلاقی، از دیدگاه های کلامی نیز ناشی می شود . در بعد کلامی ناتوانی از تبیین جایگاه انسان و نسبت او با خالق و پروردگار جهان، موجب شده فعالیت های زیست فناورانه به مثابه دستکاری و تغییر خلقت، تحدی با خدا و ورود به منطقه ممنوعه الوهیت تلقی شود. در بعد اخلاقی با این فرض که اصلاح ژنتیک، چه در گیاهان و چه در حیوانات برای انسان و محیط زیست زیان دارد، با تکیه بر اصل «پرهیز از زیان رسانی» فعالیت در این رشته علمی بدون توجه به ضرورت ها و فوایدی که برای نوع انسان دارد، غیراخلاقی تلقی شده است. این مقاله تلاش می کند مبتنی بر کلام، جایگاه انسان و ارتباط اراده و افعال او را با خداوند متعال به درستی تبیین کند و متناظر با اشکالات اخلاقی، بدون ورود به حوزه فنی مسئله، با استفاده از روش های حل مسئله در اخلاق کاربردی، برای عبور از تنگنای تعارض اخلاقی در این باب راهکار ارائه کند.

اخلاق, مهندسی ژنتیک, تغییر آفرینش, ارزش گذاری احتمال, چندوجهی کردن