Jamshid Eslamdoust - دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
Seyed Mohsen Hosseini - استاد، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
Fatemeh Kardel - استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده علوم پایه، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

ذرات گرد و غبار می­توانند با عبور از روزنه­ها موجب اختلال در فعالیت­های فتوسنتزی و کاهش رشد گیاه شوند. این پژوهش به بررسی تاثیر گرد و غبار سیمان بر ویژگی های روزنه برگ ها در دو گونه درختی مهم جنگل های هیرکانی در شمال ایران می­پردازد. بدین ­منظور برگ­های گونه های بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia C.A.M.) و ممرز (Carpinus betulus L.) در دو منطقه آلوده و شاهد در اطراف کارخانه سیمان مازندران نمونه­برداری شد. مشخصه­های روزنه برگ و سلول های نگهبان شامل تراکم، عرض، طول، محیط و مساحت اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد که میانگین تراکم روزنه برای هر گونه بلوط و ممرز در منطقه آلوده (به­ترتیب ۱/۳۶ و ۶/۶ روزنه در میلی­مترمربع) به­طور معنی­داری بیشتر از منطقه شاهد (به­ترتیب ۳/۲۴ و ۲/۵ روزنه در میلی­مترمربع) بود. براساس نتایج، مشخصه­های عرض و طول روزنه و همچنین عرض و طول سلول نگهبان در گونه بلوط تفاوت معنی­داری را بین دو منطقه آلوده و شاهد نشان نداد. در گونه ممرز، میانگین عرض و طول روزنه در منطقه آلوده (به­ترتیب ۵/۴۰ و ۲/۷۵ میکرومتر) به­طور معنی­داری از منطقه شاهد (به­ترتیب ۸/۴۶ و ۴/۹۰ میکرومتر) کمتر بود. همچنین در گونه بلوط نسبت طول به عرض روزنه در منطقه آلوده (۵/۳) به­طور معنی­داری بیشتر از منطقه شاهد (۱/۳) بود، اما تفاوت معنی داری در گونه ممرز مشاهده نشد. در نهایت گونه بلوط با افزایش تراکم روزنه­­ها، بدون تغییر معنی­داری در مشخصه­های طول و عرض روزنه و سلول نگهبان، مقاومت بهتری را نسبت به گونه ممرز نشان داد.

تراکم روزنه, جنگل های هیرکانی, سلول نگهبان روزنه, آلاینده