ابراهیم روحی - Horticultural and Crop Research Department, Kurdistan, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran
محمد حسین سدری - Soil and Water Research Department, kurdistan, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran
محمد کوهسار بستانی - Soil and Water Research Department, kurdistan, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran
فرهنگ خالدیان - Horticultural and Crop Research Department, kurdistan, Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran

در این بررسی اثر روش های مختلف خاک ورزی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام جدید و قدیم گندم دیم در مقادیر مختلف تراکم کاشت در نظام تناوبی گندم-آیش طی سه سال زراعی(۹۷-۱۳۹۶ الی ۹۹-۱۳۹۸) در ایستگاه تحقیقات سارال مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از طرح آزمایشی کرت های نواری خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. تیمار خاک ورزی شامل خاک ورزی مرسوم(گاوآهن برگرداندار در بهار به اضافه دیسک و ماله قبل از کاشت)، کم خاک ورزی(شخم با کولتیواتور کلشی یا خاک ورز مرکب بعد از برداشت گندم) و بی-خاک ورزی( کاشت مستقیم بدون عملیات خاک ورزی) به عنوان کرت افقی، تیمار ارقام دیم گندم شامل آذر۲، باران و سرداری به عنوان کرت عمودی و تیمار میزان بذر شامل۳۰۰، ۳۵۰، ۴۰۰ و ۴۵۰ دانه در متر مربع به عنوان کرت فرعی بود. نتایج نشان داد تیمار خاک ورزی مرسوم با عملکرد ۱۸۵۸ کیلوگرم در هکتار نسبت به کم خاک ورزی و بی خاک-ورزی به ترتیب ۲۲ و ۲۱ درصد افزایش عملکرد داشت. ارقام تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد دانه نشان ندادند. میزان بذر ۳۵۰ دانه در متر مربع با عملکرد ۱۶۸۶ کیلوگرم در هکتار نسبت به بقیه تیمارها عملکرد دانه بیش تری تولید نمود.تفاوت معنی داری بین ارقام و سطوح مختلف بذر از لحاظ درصد پروتئین دانه وجود نداشت اما اثر تیمارهای خاک-ورزی بر درصد پروتئین دانه در سطح ۱% معنی دار بود. بیش ترین پروتئین دانه در خاک ورزی مرسوم به میزان ۷۲/۱۲ درصد و کم ترین پروتئین، در کم خاک ورزی به میزان ۵۹/۱۱ درصد، مشاهده شد. پاسخ ارقام به مقادیر بذر در واحد سطح و نوع خاک ورزی در نظام تناوبی گندم - آیش یکسان بود. به دلیل طولانی بودن دوره آیش و کاهش مقدار بقایا روی سطح خاک و به دنبال آن کاهش شدید عملکرد، روش های شخم حفاظتی در نظام تناوبی گندم - آیش توصیه نمی-شود.

Rainfed wheat cultivar, No tillage, Minimum Tillage, Conventional tillage, Seed rate