Tahere Shakeri - ۱- Msc student of History of Medical Sciences, Faculty of Paramedical Sciences, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
Assie Jokar - ۲- Assistant Professor, Dep-artment of Traditional Iranian Medicine, Faculty of Medicine, Council of Traditional and Comple-mentary Medicine Research Center, Addiction Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
Hasan Siamian - ۳- Assistant Professor, Depar-tment of Health Information Technology, Faculty of Paramedical Sciences, Mazandaran University of Medicine Sciences, Sari, Iran
Ali Reza Khalatbari - ۴- Associate Professor, Depar-tment of Anatomy, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

رشد و نمو جنین یکی از مهم ترین و ظریف ترین مراحل زندگی انسان است که اسرار و شگفتی های فراوان آن حیرت انگیز می باشد. پزشکان و دانشمندان مسلمان طب ایرانی براساس مبانی مورد قبول خویش روند تکامل جنین را شرح داده اند. با فهم مراحل این تکامل می توان دلایل بسیاری از ناهنجاری های جنینی را شرح داد. در این ارتباط، پژوهش حاضر با هدف بررسی تکوین جنین از منظر منابع دینی و طب ایرانی با محوریت نقش "قوا" به عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر تکوین جنین از نظر حکمای طب ایرانی انجام شد. پژوهش حاضر به روش کیفی (تحلیل محتوا) و با تمرکز بر متون دینی و کتب مرجع طب ایرانی انجام شده است. شایان ذکر می باشد که در این مطالعه تمامی یافته ها فیش برداری، جمع آوری و دسته بندی شدند. در روند تکامل جنین نیروهایی (قوا) نقش دارند که به سه دسته طبیعی، نفسانی و حیوانی تقسیم می شوند. دو نیروی مولده و مصوره که در کار بقای نسل هستند، از قوای طبیعی با منشا کبدی می باشند که وظیفه قوه مولده، تولید منی و وظیفه قوه مصوره، صورتگری اعضا است. با تبیین نقش دقیق نیروهای مختلف در روند تکوین جنین با توجه به دیدگاه کل نگر دانشمندان طب ایرانی و منابع دینی و نیز نتایج شگفت آوری که علم جنین شناسی و ژنتیک بدان دست یافته است می توان گفت که با تقویت این نیروها شاید بتوان از برخی از ناهنجاری های جنینی پیشگیری کرد.

Embryonic development, Natural forces (Quwa), Traditional Iranian medicine