محمد نقیبی - استادیار و عضو هیئت علمی واحد سلماس، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی سلماس، ایران

نقش­های پول و انواع تقاضاهای آن به خوبی در اقتصادهای ربوی شناخته شده است. آن چه مورد تردید باقی مانده، وجود همان نقش­ها و تقاضا­ها در اقتصاد بدون ربا به علت عدم تشکیل بازار وام است. تقاضای پول مهم­ترین تابع در بررسی اثرات سیاست پولی بر اقتصاد است به ترتیبی که سیاست پولی با تحت تاثیر قرار دادن تقاضای پول، می­تواند مقامات پولی را در رسیدن به اهدافشان کمک کند. در این پژوهش، به منظور تخمین تابع تقاضای پول در سیستم بانکداری بدون ربا در کشورهای اسلامی، به کمک اقتصاد سنجی فضایی، از داده­های پانلی طی دوره ۲۰۰۱تا ۲۰۱۴استفاده شده است. دراین مطالعه، برای استخراج تابع تقاضای پول از الگوی حداکثرسازی تابع مطلوبیت انتظاری مصرف­کننده با توجه به محدودیت بودجه­ای او استفاده می­شود، نتایج نشان می­دهد که رابطه منفی و معنی­داری بین نرخ تورم(نرخ بهره) و تقاضای پول، زمانی که از تعریف محدود پول استفاده می­شود، وجود دارد، یعنی با افزایش تورم، بازدهی کالاهای بادوام بالا می­رود، بنابراین، افراد ترجیح می­دهند، پول خود را به کالاهای بادوام، تبدیل کنند؛ در نتیجه، تقاضای پول، کاهش می­یابد. به نظر می­رسد که نظریه تقاضای پول کینزی(سفته ­بازی پول) زمانی که از تعریف محدود پول استفاده شود، سندیت بیشتری دارد. ولی، بین درآمد ملی و تقاضای پول، زمانی که از تعریف گسترده پول استفاده شود، رابطه مثبت و معنی­داری وجود دارد. یعنی، به دلیل افزایش سطح درآمد، از آ­­­­­­ن­جا که مخارج افزایش می­یابد، تقاضای معاملاتی پول اشخاص نیز، افزایش یافته و درکل تقاضای پول را افزایش می­دهد. به نظر می­رسد که نظریه تقاضای پول کلاسیک (معاملاتی پول) زمانی که از تعریف گسترده پول استفاده شود، سندیت بیشتری دارد.

Demand for money, panel data, Islamic countries, spatial econometrics, تقاضای پول, اقتصاد بدون ربا, داده های پانلی, کشورهای اسلامی, اقتصاد سنجی فضایی