سمیرا بختیاری نسب - مدرس مرکز حافش شناسی؛
خیرالله محمودی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

روزبهان بقلی عارفی جمال­پرست است. موضوع اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل مهم ترین ویژگی های مشرب عرفانی او است و به طور دقیق بر یافتن پاسخ این پرسش متمرکز است که: روزبهان درباره­ی رابطه­ی انسان با خداوند و هستی چگونه می­اندیشد که منجر به تمرکز مشرب عرفانی­اش بر «کشف و شهود»، «عشق» و «رجا» می­شود؟ برای رسیدن به پاسخ با رویکردی محتوامحور و با تمرکز بر مفاهیم بنیادین «خدا»، «انسان» و «هستی» به تحلیل عبهرالعاشقین پرداخته ایم. نتیجه پژوهش نشان می­ دهد که مشرب عرفانی او بر محور «ازلیت» شکل گرفته است. او به دو نوع تجلی ذاتی و فعلی معتقد است که اولی منجر به پدیدآمدن مفاهیم قدیم و دیگری منجر به پدیدآمدن حادث می­شود. ازلیت در نگاه روزبهان  با زیبایی و نور درک می شود و زیبایی حادث و قدیم رابطه­ای استعاری دارند. تمام وجوه این رابطه در اصطلاح «التباس» گرد آمده­است. اما همین مفهوم نیز مبتنی بر ساحت «خیال» انسان است که درنهایت مشرب عرفانی کشف­ گونه روزبهان را پدید می­ آورد که با دو مفهوم اساسی «عشق» و «رجا» شناخته می­شود. زبان پراستعاره او نیز متاثر از همین رابطه ی استعاری ازل و حادث است و شاهدی بر تاثر عمیق زبان  عارف از مبانی معرفت شناختی اوست.

التباس, عشق, خیال, زیبایی, نور, مشرب عرفانی, عبهرالعاشقین