حمید امیرنژاد - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

اطلاع از نسبت کاربری ها و نحوه­ی تغییرات آن در گذر زمان یکی از مهم­ترین موارد در برنامه ریزی ها می باشد. با اطلاع از نسبت تغییرات کاربری می توان تغییرات آتی را پیش بینی نموده و اقدامات مقتضی را انجام داد. در همین راستا این مطالعه به بررسی و تعیین عوامل موثر بر تمایل کشاورزان به تغییرات کاربری اراضی در استان مازندران در سال ۱۳۹۱ می­پردازد. بدین منظور شهرستان­های تنکابن، چالوس، نوشهر، محمودآباد و ساری که بیشترین کاربری اراضی را در استان مازندران داشته­اند، انتخاب گردیده و داده­های مورد نیاز از طریق تکمیل ۱۵۰ پرسشنامه در روستاهای شهرستان­های مذکور جمع­آوری شد و با برآورد الگوی رگرسیونی لوجیت، اثر هر یک از عوامل بر تغییر کاربری اراضی زراعی و باغی این استان تعیین گردید. نتایج مطالعه نشان می دهد که بیشترین میزان تمایل به­منظور تغییر کاربری مربوط به ساخت مسکن بوده است که به­علت نیاز به مسکن و افزایش قیمت زمین در سال­های اخیر و در پی آن تغییر کاربری توسط کشاورزان برای رسیدن به سطح درآمدی مطلوب می­باشد. همچنین افزایش در متغیرهای سن، داشتن شغل غیر کشاورزی، هزینه­ی کل تولیدات زراعی- باغی و خسارات وارد شده، باعث افزایش تغییر کاربری و نیز افزایش در متغیرهای سابقه­ی کشاورزی، مساحت اراضی، میزان اجاره­بها و درآمد کشاورزی، باعث کاهش تغییر کاربری اراضی خواهد شد. در این راستا اجرای سیاست­هایی نظیر کاهش  هزینه­ی نهاده های کشاورزی، تنظیم قیمت برنج در بازار با در نظر گرفتن نرخ تورم، توزیع عادلانه­ی ثروت و اعطای تسهیلات مالی کم بهره و بلندمدت به کشاورزان کم درآمد و نیز برنامه­ریزی­هایی در جهت یکپارچه­سازی اراضی توصیه می­گردد. طبقه­ بندیJEL:

تغییر کاربری اراضی, تمایلات کشاورزان, الگوی لاجیت, استان مازندران