مجید فرومدی - دانشجوی دکتری؛ گروه علوم خاک؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه زنجان؛ زنجان
علی رضا واعظی - استاد؛ گروه علوم خاک؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه زنجان؛ زنجان
جعفر نیکبخت - دانشیار، گروه مهندسی آب؛ دانشکده کشاورزی؛ دانشگاه زنجان؛ زنجان

انتقال ذرات در اثر پاشمان قطرات به عوامل متعددی از جمله نوع خاک و شدت باران بستگی دارد. اگرچه اطلاعاتی در مورد نقش این دو عامل در فرسایش پاشمانی در دسترس است اما انتخاب پذیری ذرات در فرسایش پاشمانی موضوعی ناشناخته می باشد. این پژوهش به منظور بررسی تغییرات فرسایش پاشمانی و انتخاب پذیری ذرات در خاک های مختلف تحت تاثیر شدت باران انجام گرفت. برای این منظور آزمایش در سه خاک با بافت مختلف (لوم، لوم رسی و لوم رس شنی) در سه شدت باران (۱۰، ۲۰ و ۳۰ میلی متر بر ساعت) تحت شیب ثابت ۱۰ درصد در سه تکرار در مجموع با ۲۷ واحد آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. بر اساس نتایج بیش ترین مقدار فرسایش پاشمانی در خاک لوم رسی (۴۵/۸۰ گرم بر متر مربع در دقیقه) و کم ترین مقدار در خاک لوم رس شنی (۱۹/۶۲ گرم بر متر مربع در دقیقه) بود. با افزایش شدت باران، شدت فرسایش پاشمانی افزایش یافت. به طور کلی انتخاب پذیری ذرات در فرسایش پاشمانی تحت تاثیر بافت خاک، شدت باران و برهم کنش آن دو قرار گرفت. ذرات شن، سیلت و رس به ترتیب ۲۳/۳، ۷۰/۵۹ و ۰۷/۳۷ درصد از سهم ذرات پاشمان یافته را شامل شدند. در تمامی بافت ها (به جز بافت لوم) انتخاب پذیری ذرات سیلت در سطوح مختلف شدت باران بیش تر از سایر ذرات بود. در خاک لوم انتخاب پذیری ذرات رس بیش تر از ذرات سیلت بود که علت این موضوع پایین بودن مقدار ذرات رس در نمونه اولیه خاک لوم بود.

تخریب خاکدانه, توزیع اندازه ذرات, شبیه ساز باران, ضربه قطرات باران