عبداله صفرزایی - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه ولایت، ایرانشهر، ایران.
ناهید براهوئی - دانش آموخته مقطع دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

در رقابت های روس و انگلیس در ایران به منظور توسعه متصرفات و انعقاد قراردادهای امتیازآور از ابتدای دوره قاجار در قرن نوزدهم آغاز و به تدریج شدت یافت. یکی از عواملی که به شدت گرفتن رقابت های روس و انگلیس در ایران دامن می زد، مسئله هندوستان بود. انگلیس برای محافظت از هند و روس ها برای مزاحمت انگلیسی ها در هند سیاست های متعددی در بخش هایی از ایران اعمال می کردند. مسئله هندوستان و برخی عوامل منطقه ای و بین المللی دیگر باعث شده بود رقابت های روس و انگلیس در واپسین سال­های قرن نوزده و سال­های آغازین قرن بیستم بیشتر در مناطق شرقی ایران به خصوص سیستان متمرکز شود. رقابت­های این دو کشور اروپایی در شرق ایران به حدی اوج گرفته بود که آنها برای نیل به اهدافشان اقدام به تاسیس کنسولگری در سیستان نمودند. این دو قدرت بزرگ استعماری، با تاسیس کنسولگری در سیستان از یک سو درصدد آگاهی از نقشه­های رقیب و از سوی دیگر به دنبال پیشبرد اهداف و منافع خویش بودند. چگونگی رویارویی کنسولگری های روس و انگلیس در سیستان در کنار مواضع دولت مرکزی ایران و حاکمان محلی منطقه و واکنش های مردمی، موجب مناسبات پیچیده ای میان این دو کنسولگری در سیستان گردید. از این رو، این سوال مطرح است که روابط و مناسبات کنسولگری روس و انگلیس در سیستان چگونه بود؟ مفروض این نوشتار آن است که مناسبات کنسولگری روس و انگلیس در سیستان بیشتر رقابتی و تقابلی بود. البته در خصوص مسائل فرهنگی و در شرایط اضطرار در مسائل سیاسی با یکدیگر تعاملاتی داشتند. این نوشته به روش تاریخی با شیوه توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد انجام گرفته است

قرن بیستم, روس, انگلیس, سیستان, کنسولگری, روابط