خدیجه شریف نتاج - دانشجوی دوره کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی دانشگاه پیام نور تهران
کمال کاظمی تبار - دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدعلی ابراهیمی - استاد دانشگاه پیام نور تهران
غلامرضا بخشی خانیکی - استاد دانشگاه پیام نور تهران

پونه آبی با نام علمی (Mentha aquatica) نوعی گیاه معطر از خانوادهLamiaceae می‌باشد که قسمت‌های مختلف آن دارای تانن، مواد رزینی، پکتیکی، قند و اسانس است. مقدار اسانس و مواد موثره گیاه بر حسب واریته‌های مختلف گیاه و شرایط محیطی متفاوت است. بر اساس تحقیقات انجام شده، افزایش در سطح پلوئیدی اغلب منجر به افزایش ماده خشک گیاه و متابولیت های ثانویه می‌شود، همچنین با توجه به آنکه بیشترین مواد موثره، در برگ‌ها و ساقه‌ها وجود دارد به نظر می رسد تغییرات مورفولوژیک خاص در این قسمت‌ها که گاه با پلی پلوئیدی همراه است، موجب تغییر در میزان مواد موثره گیاه شوند. به همین دلیل در این تحقیق به منظور بررسی پلی پلوئیدی و تغییرات مورفولوژیک وتاثیر آن بر تغییر در میزان ماده موثره پونه آبی، با توجه به اثرگذاری ماده شیمیایی کل شی سین مطالعه ای در دانشگاه علوم‌کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری و دانشگاه پیام‌نور مرکز کرج انجام شد. این بررسی بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد که در آن فاکتور اول شامل تیمار کل شی سین در 4 سطح (غلظت های صفر،١/٠ ،٢/ ٠و٤/٠درصد) و فاکتور دوم شامل تیمار زمان در ٤ سطح (در زمان های٤،٨، ١٦و ٣٢ ساعت) با تعداد ٤ تکرار انجام گرفت. با مطالعه سطوح پلوئیدی توسط فلوسایتومتری ایجاد پلی پلوئیدی در نمونه‌ها تائید شد و با بررسی میزان اسانس نمونه های تیمار شده به وسیله گاز کروماتوگرافی(GC)، اختلاف بین سطوح مختلف القا کننده و همچنین اثر متقابل غلظت و زمان معنی دار تشخیص داده شد و بیشترین تغییر مربوط به سطوح غلظت ٢/ ٠و٤/٠ درصد کلشی سین در مدت زمان ١٦ ساعت به دست آمد.

پونه آبی، پلی پلوئیدی، کلشی سین، موتاسیون