علی مهرابی توانا - مرکز تحقیقات مدیریت سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران

زمینه و هدف: عقرب ها گروه بزرگی از بندپایان متعلق به رده عنکبوتیان هستند و به لحاظ اینکه در مناطق مرطوب و بیابانی زندگی می­کنند و شب فعال هستند و دارای زهر کشنده ­ای می باشند، می­توانند برای انسان خطرناک باشند. از آنجایی که رزمندگان اسلام در مناطق بیابانی برای دفاع از سرزمین مقدسمان حضور داشتند و به­ طور معمول عملیات­ها در طی شب­ها انجام می­گرفت و احتمال عقرب گزیدگی در بین آنان وجود داشته ­است، این مقاله به بررسی پیشگیری از عقرب گزیدگی در جنگ تحمیلی می­پردازد.روش ها: برای انجام این پژوهش، در کنار مطالعه کتابخانه ­ای و جستجوی پایگاه­های علمی رایانه ­ای داخل و خارج از کشور، از انجام مصاحبه علمی و شفاهی با دست­اندرکاران دانشگاهی و مسئولین مجرب امور بهداشتی دوران دفاع مقدس نیز بهره­ گیری شده است.یافته ها: با عزم ملی و همکاری همگان در پیشگیری از عقرب گزیدگی توفیقات قابل ملاحظه ­ای حاصل شد به ­نحوی که گزارش­های جمع آوری شده از مراکز اورژانس­های صحرایی و بیمارستان­های منطقه جنگی حاکی از آن است که بحمدلله هیچ رزمنده­ ای در اثر عقرب گزیدکی به شهادت نرسیده است و همان اقدامات آموزش فردی برای پیشگیری از عقرب گزیدگی به رزمندگان، ساخت سنگرهای بتونی و بهسازی محیط و جمع ­آوری پسماندها و دفع بهداشتی آن­ها موثر بوده ­است.نتیجه گیری: با تمهیدات بهداشتی و انجام تدابیر علمی در دوران دفاع مقدس از آسیب­های احتمالی ناشی از عقرب گزیدگی در بین رزمندگان جلوگیری به ­عمل آمد. بنابراین رعایت موازین بهداشتی در شرایط مشابه توصیه می­گردد. لازم است تحقیقات علمی در خصوص مبارزه با این بندپا هم در خصوص پیشگیری و درمان ادامه یابد تا از خطرات احتمالی و پیش­بینی نشده آن بکاهد.

دفاع مقدس, مبارزه با ناقلین, عقرب, کنترل, گزش