ناصر آق - دانشیار گروه بیولوژی و تکثیر و پرورش آبزیان، پژوهشکده آرتمیا و آبزی پروری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
عبدالجبار ایرانی - استادیار گروه بیولوژی و تکثیر و پرورش آبزیان، پژوهشکده آرتمیا و آبزی پروری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

فیل ماهی (Huso hoso) و تاس ماهی ایرانی (Acipenser persicus) با ارزش ترین خاویار دنیا را تولید می کنند، به همین دلیل تولید ماهیان تمام ماده در این گونه ها اهمیت بسیار زیادی دارد. از این رو، در مطالعه حاضر تاثیر استفاده از هورمون ۱۷- بتا استرادیول در جیره غذایی بر رشد و ماده سازی دو گونه فیل ماهی و تاس ماهی ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. میانگین وزن اولیه در فیل ماهی و تاس ماهی ایرانی به ترتیب ۱۷۲ و ۴۷ گرم بود. تراکم ذخیره سازی ۲۵ عدد فیل ماهی در هر مخزن ۱۰۰۰ لیتری و ۱۴ عدد تاس ماهی در هر مخزن ۲۰۰ لیتری بود. در هر دو گونه، هورمون استرادیول به مقدار ۰ (شاهد) و ۳۰ میلی گرم (تیمار هورمونی) به ازای هر کیلوگرم غذا اضافه شد و در قالب دو تیمار و دو تکرار در فیل ماهی و دو تیمار و سه تکرار در تاس ماهی ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هر دو گونه فیل ماهی و تاس ماهی ایرانی به ترتیب بعد از ۴۰ و ۱۰۰ روز، رشد به شدت تحت تاثیر هورمون استرادیول قرار گرفت. بررسی برش های بافتی گنادها نشان داد که در هر دو گونه، درصد ماده ها در تیمار هورمونی بیش تر از شاهد بود. در تیمار هورمونی فیل ماهی ۵/۷۲ درصد ماده، ۵/۱۷ درصد نر و ۱۰ درصد با جنسیت نامشخص بودند. در تیمار هورمونی تاس ماهی ۸۵ درصد ماده، ۱۰ درصد نر و ۵ درصد با جنسیت نامشخص بودند. ولی در گروه شاهد هر دو گونه، ماده ها کمتر از ۶۰ درصد بودند. بنابراین استفاده از هورمون استرادیول در تغییر جنسیت گونه های بررسی شده، نسبتا موثر بود. هر چند به دلیل اثرات منفی آن بر رشد و سلامتی ماهیان، تعیین مقدار مناسب نیازمند مطالعات بیشتری است.

تغییر جنسیت, استرادیول, فیل ماهی, تاس ماهی ایرانی