مصطفی شمس الدینی - دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان
جواد شهرکی - دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان

این مطالعه در پی بررسی عوامل موثر بر میزان درآمدهای مالیاتی در ایران است. از مباحث مطرح در این پژوهش محاسبه کشش درآمدی اجزای اصلی مالیات ها نسبت به پایه آن و اصلاح نظام مالیاتی و نحوه تاثیر آن بر اجزای مالیات و افزایش درآمدهای مالیاتی است. با بررسی این عوامل و تحلیل چالش های پیش رو، می توان واقع بینانه تر اهداف را مشخص نمود و برای نیل به آن اهداف سیاست گذاری های مالیاتی مناسب تر، بر اساس شرایط ایران پرداخت. در این پژوهش به دلیل وجود معادلات مختلف و به ظاهر نامرتبط با اجزای اصلی مالیات ها، از روش رگرسیون های به ظاهر نامرتبط (SURE) و روش معادلات همزمان ۳SLS استفاده شده است. همچنین با استفاده از داده های آماری مربوط به درآمدهای مالیاتی در ایران برای دوره زمانی ۱۳۵۰ تا ۱۳۹۱ به صورت سالانه، تخمین زده شده و تحلیل های لازم بر اساس مدل HTSTD صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد اجزای اصلی مالیات های مستقیم (مالیات بر سودشرکت ها، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و سایر مالیات های مستقیم) و مالیات بر مصرف و فروش نسبت به پایه اش دارای کشش درآمدی کم تر از یک بوده و فقط مالیات بر واردات کشش بیش تر از یک دارد. نکته بسیار قوی در تخمین ها وارد کردن متغیرهای تغییر در ساختار مالیاتی در مدل است. نتایج نشان می دهد که تغییر ساختار مالیاتی در بخش مالیات بر واردات کم ترین اثر را بر افزایش درآمدهای مالیاتی داشته و تغییر ساختار مالیاتی در بخش های سایر مالیات های مستقیم و مالیات بر مصرف و فروش به ترتیب بیشترین اثر را در افزایش درآمدهای مالیاتی دارد.

عوامل موثر بر درآمدهای مالیاتی, تغییر ساختار مالیاتی, رگرسیون های به ظاهر نامرتبط (SURE), معادلات همزمان ۳SLS, شکست های ساختاری