مجتبی ایزدیار - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سعید صمدیان فرد - دانشگاه تبریز
ابوالفضل مجنونی هریس - عضوهیات علمی
سید علی اشرف صدرالدینی - عضو هیات علمی دانشگاه تبریز

تبخیر یکی از پیچیده ترین و مهم ترین فرآیندها در بررسی عوامل هیدرولوژیکی و هواشناسی بوده و نقش عمده ای در تعیین معادلات توازن انرژی در سطح زمین دارد. در این راستا و در پژوهش حاضر، توانایی سه روش داده محور درخت گرادیان تقویت شده، مدل خطی تعمیم یافته و پرسپترون چندلایه در برآورد مقدار تبخیر از تشت در سه اقلیم خشک (ایستگاه یزد و بافق)، نیمه خشک (ایستگاه بیرجند و سیاه بیشه) و مرطوب (ایستگاه ساری و فردوس) با استفاده از داده های هواشناسی به عنوان ورودی مدل مورد بررسی قرار گرفت. از بین متغیرهای موثر، چهار پارامتر دمای میانگین، رطوبت نسبی، سرعت باد و ساعات آفتابی در دوره زمانی بیست ساله (۲۰۲۰-۲۰۰۱) جمع آوری گردید. با توجه به متغیرهای ورودی و میزان همبستگی آن ها با پارامتر تبخیر، شش سناریو مختلف از متغیرهای هواشناسی انتخاب شده، تعریف گردید. همچنین برای ارزیابی دقت مدل های مذکور از چهار معیار ارزیابی جذر میانگین مربعات خطا، میانگین خطای مطلق، ضریب همبستگی و شاخص پراکندگی استفاده گردید. نتایج حاصله نشان داد که در ایستگاه های بیرجند، یزد، فردوس و سیاه بیشه مدل MLP(VI) به ترتیب با جذر میانگین مربعات خطای ۹۷/۱، ۹۵/۱، ۹۷/۱ و ۹۱/۲، در ایستگاه ساری مدل MLP(IV) با جذر میانگین مربعات خطای ۴۱/۱ و در ایستگاه بافق مدل MLP(V) با جذر میانگین مربعات خطای ۹۲/۱ بهترین عملکرد را در برآورد میزان تبخیر از تشت داشتند. در نهایت می توان چنین نتیجه گیری نمود که در تمامی ایستگاه های مورد مطالعه، روش پرسپترون چندلایه دقیق ترین برآوردها را ارئه نمود و به عنوان روشی با دقت بالا پیشنهاد گردید.

آنالیز آماری, پرسپترون چندلایه, درخت گرادیان تقویت شده, متغیرهای هواشناسی, مدل خطی تعمیم یافته