معصومه گنجی - نویسنده مسئول، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران. رایانامه: masoumeh.ganji_s۹۶@gau.ac.ir
سراله گالشی - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران. رایانامه: galeshi@gau.ac.ir
حمید جباری - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران. رایانامه: h.jabbari@areeo.ac.ir
فروغ سنجریان - گروه زیست فرآوردههای گیاهی، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران، ایران. رایانامه: fsanjarian@nigeb.ac.ir
بنیامین ترابی - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران. رایانامه: b.torabi@gau.ac.ir

هدف: تنش آبی از مهم ترین عوامل محیطی موثر بر فرایندهای حیاتی و عملکرد گیاهان زراعی است. هدف مطالعه بررسی تاثیر تنش آبی بر صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپهای گلرنگ بود.روش پژوهش: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر طی سالهای ۹۹-۱۳۹۷ اجرا شد. تیمارها شامل دو سطح آبیاری (۴۰ و ۸۰ درصد تخلیه آب در دسترس) و سه ژنوتیپ پرنیان، گلدشت و قزاقی بود. کاشت گیاه در ستونهای خاک به ارتفاع ۱۵۰ و قطر ۲۳ سانتیمتر و آبیاری با سیستم قطرهای انجام شد. فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی، تجمع مالون دی آلدهید، پرولین، محتوای نسبی آب، کلروفیل، عملکرد دانه و ترکیب اسیدهای چرب در پایان آزمایش اندازهگیری شد.یافته ها: در اثر تنش آبی، افزایش تجمع پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدهید میزان فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز را به ترتیب ۱ و ۵/۲ واحد آنزیمی افزایش داد. محتوی پرولین در شرایط تنش آبی حدود ۱۶ برابر افزایش داشت. در مقابل، محتوای نسبی آب برگ کاهش معنیداری نشان داد که سبب افزایش دمای کانوپی و کاهش ۷۰ درصد عملکرد دانه شد. ژنوتیپ قزاقی کم ترین میزان افزایش دمای کانوپی در شرایط تنش را داشت و عملکرد پایدارتری نشان داد. به علاوه، تحت تنش آبی ترکیب اسیدهای چرب روغن دانه تغییر یافت و مقدار لینولئیک اسید در شرایط تنش آبی ۸/۱ درصد کاهش داشت.نتیجه گیری: نتایج نشان داد علاوه بر صفات فیزیولوژیک مرتبط با تنش، عدم افزایش نسبت اسیدهای چرب اشباع/غیراشباع نیز شاخص مهمی در شناسایی ژنوتیپهای برتر جهت توسعه کشت تحت شرایط کم آبی میباشد.

آنزیم آنتی اکسیدانی, اسید چرب, دمای کانوپی, لینولئیک اسید, محتوی نسبی آب