منیژه لاله پور - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه مراغه ، شهر مراغه
مرضیه اسمعیل پور - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه مراغه ، شهر مراغه
حامد اشرفی - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه مراغه ، شهر مراغه

گسترش فیزیکی پیرامونی شهرها، به خصوص در کشورهای درحال توسعه ، به الگوی گسترش افقی شهر معروف شده است . مساله ای که در توسعه های فیزیکی شهرهای ایران نیز به روالی رایج و متداول تبدیل شده است . این شکل از توسعه شهری ، به شکل افزایش سریع جمعیت ، رشد افقی شهرها، از بین رفتن باغات و اراضی زراعی پیرامونی و رها شدن زمین های بایر و بلااستفاده در محدوده های شهری بروز یافته است . به گونه ای که این امر، باعث خروج روزمره و غیرقابل برگشت سطح وسیعی از اراضی زراعی از چرخه تولیدات کشاورزی شده است . تحقیق حاضر این موضوع را در شهر بناب از توابع استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار داده است . تحقیق به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است . داده های مورد بررسی مربوط به بازه های زمانی ۲۰۰۲، ۲۰۱۲ و ۲۰۲۲ است . پس از انتخاب تصاویر ماهواره ای مدنظر، با استفاده از روش Fuzzy Art Map این تصاویر پردازش گردیدند . روش جداول متعامد و ضریب کاپا، از جمله روش های مورد استفاده برای پایش تغییرات کاربری اراضی در بازه های زمانی انتخاب شده می باشند. نتایج حاصل از ضریب کاپا و جداول متعامد نشان می دهد که در حدود ۱۸۳۰ هکتار اراضی کشاورزی شامل اراضی باغات و اراضی دیم در بازه زمانی ۲۰۰۲-۲۰۲۲ به ساخت و سازهای شهری تبدیل شده است . بیشترین حجم این تغییرات کاربری بین سال های ۲۰۱۲-۲۰۲۲ است که نشان دهنده شدت تخریب اراضی کشاورزی به نفع ساخت و سازهای شهری در سال های اخیر است .

ضریب کاپا و جداول متعامد، تصاویر ماهواره ای ، اراضی کشاورزی و باغات، بناب.