اکرم فاطمی - استادیار علوم خاک دانشگاه رازی
محمدجعفر ملکوتی - استاد دانشگاه تربیت مدرس
کامبیز بازرگان - استادیار موسسه تحقیقات خاک و آب

پتاسیم از عناصر ضروری برای رشد و نمو گیاهان است. گیاهان پتاسیم مورد نیاز خود را از فاز محلول جذب میکنند که در حال تعادل با فاز تبادلی و کانی- های معدنی خاک است. این تحقیق به منظور بررسی همبستگی بین کانیهای غالب خاک و پارامترهای کمیت- شدتQ/Iپتاسیم و بررسی ارتباط بین این پارامترها با مقدار پتاسیم قابل جذب اندازه گیری شده با روش استات آمونیوم انجام گردید. بدین منظور 18 نمونه خاک زراعی از استان های مختلف کشورتهیه گردید. این نمونه ها علاوه بر تنوع در خصوصیات فیزیکوشیمیائی، دارای مقدار پتاسیم قابل جذب کم، متوسط و یا زیاد بودند. کانیهای غالب بخش رس نمونههای خاک به روش پراش اشعه ایکس به صورت کیفی شناسایی گردید. براساس نتایج آزمایشها منحنیQ/I نمونهها ترسیم و پارامترهای آنمحاسبه گردید. نتایج نشان داد همبستگی معنیداری بین نوع کانیهای غالب و میزان پتاسیم قابل جذب مشاهده نگردید اما انرژی آزاد تبادل پتاسیمΔG° با پتاسیم قابل جذب همبستگی معنی داری را نشان دادند. تجزیه خوشهای توانست خاکها را بهتر از روش استخراج با استات آمونیم بر اساس پارامترهایQ/I و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی گروه بندی کند. با توجه به تأثیر نوع کانی و خصوصیات فیزیکوشیمیائی خاک در پارامترهای منحنیQ/Iپتاسیم، به نظر میرسد استفاده از پارامترهای این منحنی میتواند واکنش یا عدم واکنش گیاهان به کودهای پتاسیمی را با دقت بیشتری نسبت به روش استخراج پتاسیم با استات آمونیم برآورد نماید.

کمیت- شدت ، Q/I نوع کانی ، پتاسیم قابل جذب با استات آمونیوم، تجزیه خوشه ای