موسی غنی نژاد - عضو هیئت علمی دانشگاه نفت

تورم پدیده ای قدیمی تر از نظام بانکی است و در واقع شاید بتوان گفت: یکی از علل شکل گیری نظام بانکی مبارزه با بی نظمی و نوسان ها در روابط پولی و به ویژه کنترل تورم بوده است. نظام بانکی استاندارد و پذیرفته شده امروزی، سیستم مبتنی بر بانکداری مرکزی است که در آن بانک مرکزی متولی نظام بانکی از جهت سیاستگذاری و نظارت به منظور تنظیم بازار پول و کنترل تورم است. اما تجربه برقراری سیستم بانکداری مرکزی در عمل نشان داده است که این سیستم در همه جا و همه زمان ها در دستیابی به اهداف خود موفق نبوده است. این ناکامی را ناشی از عوامل مختلفی دانسته اند. از جمله کنار گذاشتن سیستم پایه طلا، عدم استقلال بانک مرکزی از دولت (قدرت سیاسی حاکم) و به طور کلی دولتی شدن بازار پول. لیکن در هر صورت اکثر نظام های بانکی دنیا در دو دهه گذشته توانسته اند با در پیش گرفتن سیاست های معین و کم و بیش همانند به توفیق نسبی در اهداف خود، به ویژه در مبارزه با تورم دست یابند. شمار اندک کشورهایی که از این قافله عقب مانده اند، آن هایی هستند که فاقد بانک مرکزی مستقل اند و سیاست های پولی در آنها عملا به عنوان ابزاری در خدمت اهداف سیاسی اعمال می شود. نظام بانکی استاندارد در ایران از سال 1307 خورشیدی و با تاسیس بانک ملی و تبدیل آن به تنها بانک ناشر اسکناس شکل گرفت. تجربه هشت دهه بانکداری جدید در ایران موید تجربه جهانی است و نشان می دهد که هرگاه نظام بانکی توانسته مستقل از دخالت های غیر کارشناسانه سیاستمداران حاکم، د رچار چوب مقررات و اهداف تعیین شده برای خود عمل کند، نسبتا موفق بوده و هر زمان که به ابزاری برای اهداف صاحبان قدرت تبدیل شده، از اهداف خود دور افتاده است.

نظام بانکی، سیستم پایه پول، تورم، پول، سیاست های پولی و بانکی