مجید رستمی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه ملایر

مدیریت موثر و مناسب کود نیتروژن یکی از مهمترین چالشهای پیش روی کشاورزان و پژوهشگران است زیرا هنوز عواملی همچون شرایط آب و هوایی که میتوانند کارایی مصرف کود را تحت تاثیر قرار دهند خارج از کنترل انسان هستند. این امر لزوم توجه بیشتر به سایر عوامل موثر بر کارایی مصرف کود که امکان مدیریت آنها وجود دارد را بیشتر میکند. یکی از مهمترین دلایل کاهش کارایی مصرف نیتروژن در ایران و بسیاری از کشورهای در حال توسعه اعمال توصیه های کودی بدون توجه به نوسانات فراهمی نیتروژن در طول فصل رشد میباشد زیرا در این توصیه ها در اغلب مواقع توجهی به نیاز متفاوت رقم زراعی و پدیدههایی همچون معدنی شدن نیتروژن ویا اتلاف نیتروژن از طریق آبشویی و تصعید نمیشود. گیاهان زراعی نیاز به مقدار خاصی نیتروژن دارند چنانچه کشاورزان بتوانند مقدار عرضه نیتروژن را دقیقا بر اساس شرایط واقعی گیاه و نیاز آن به عناصر غذایی تنظیم کنند به میزان زیادی از اتلاف کود جلوگیری خواهد شد. کاربرد کود نیتروژن با توجه به میزان نیتروژن موجود در برگهای گیاهان یکی از راهکارهای علمی و عملی برای افزایش کارایی مصرف کود میباشد. از آنجا که وجود رابطه خطی بین میزان کلروفیل برگ و مقدار نیتروژن آن به اثبات رسیده است میتوان با استفاده از دستگاه کلروفیل متر به صورت غیر مستقیم میزان نیتروژن موجود در برگها را نیز تخمین زد. سرعت اندازهگیری توسط این دستگاه به کشاورزان این اجازه را میدهد که بلافاصله پس از تشخیص کمبود نیتروژن و در زمان نیاز واقعی گیاه اقدام به مصرف کود کنند و از افراط و تفریط در زمینه مصرف کودهای نیتروژنی جلوگیری شود. به دلیل اینکه میزان دقت این دستگاه به عواملی همچون نوع و رقم گیاه زراعی، موقعیت جغرافیایی، مرحله رشدی گیاه، محل اندازهگیری روی گیاه، زمان اندازهگیری، وجود تنشهای محیطی و تعداد دفعات اندازهگیری بستگی دارد، در این مقاله سعی شده است که با استفاده از نتایج علمی حاصل از پژوهشهای مختلف و با در نظر گرفتن کلیه عوامل فوق دستورالعمل فنی مناسبی جهت استفاده صحیح از این دستگاه ارائه گردد.

کارایی مصرف نیتروژن ، کلروفیل متر، مدیریت کود