لیلا ملکانی - دانشجوی دکتری عمران آب دانشگاه تبریز و کارشناس شرکت آب منطقه ای آ.ش
سمیه خالقی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز
سعید فزونی - کارشناس شرکت آب منطقه ای آ.ش

بر اساس مطالعات انجام شده، گسترش شهرها در حوضه آبریز، به دلیل افزایش سطوح نفوذناپذیر، منجر به افزایش حجم سیلاب، کاهش زمان تمرکز، افزایش دبی حداکثر لحظه ای و تغییر کیفیت سیلاب می گردد. وقوع سیلاب هر ساله باعث خسارات مالی فراوان و حتی جانی می گردد. سیستم GIS بهمراه مدلهای هیدرولوژی ابزار کلیدی جهت مدلسازی و مدیریت سیلاب ها هستند. در این تحقیق بعنوان مطالعه موردی اثرات توسعه شهر تبریز بر سیلاب شهری مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ابتدا میزان توسعه اراضی با استفاده از تکنیک سنجش از دور و GIS استخراج و سپس میزان افزایش رواناب ناشی از این توسعه مورد ارزیابی قرار گرفت. لذا وضعیت توسعه و تغییر کاربری شهر تبریز در طی سال های ۱۳۶۸ و ۱۳۸۲ با استفاده از تصاویر (۱۹۸۹) TM و (۲۰۰۳)ETM+ ماهواره لندست، جهت اعمال طبقه بندی نظارت شده با تعریف الگوریتم حداکثر احتمال و GIS مورد بررسی قرار گرفته و میزان رواناب ناشی از توسعه شهر با کمک روش استدلالی بر اساس خصوصیات فیزیوگرافی و منحنی های شدت-مدت-دوره بازگشت بارندگی منطقه، مقادیر سیلاب حوضه شهری محاسبه گردیده است. نتایج حاصل نشان داده که ، حداکثر دبی طراحی برای جمع آوری آبهای سطحی در شهر تبریز با وسعت تقریبی 155 کیلومتر مربع در سالهای 1989 برابر 829 و در سال 2003 برابر 1840 مترمکعب در ثانیه است. نشان می دهد که با توسعه شهر تبریز، دبی پیک به اندازه 201 مترمکعب در ثانیه افزایش یافته است که ارائه راهکارهای مدیریتی جهت کاهش این اثرات ضروری به نظر می رسد.

کاربری اراضی، تصاویر ماهواره ای، رابطه استدلالی، رواناب سطحی، شهر تبریز