سیما ملازینلی - دانشجو
راضیه گودرزی - دانشجو
فرانسواز برنارد - عضو هیئت علمی، تهران، اوین، دانشگاه شهید بهشتی
فاطمه میرزاجانی - عضو هیئت علمی، تهران، اوین، دانشگاه شهید بهشتی

گیاه پالایی بخشی از زیست پالایی و فن آوری نوظهوری است که در آن از گیاهان مقاوم و با ریشه ی افشان مثل گلرنگ برای حذف یا کاهش غلظت آلاینده های آلی، معدنی و ترکیبات خطرناک از محیط زیست استفاده می شود. گازوئیل یکی از مشتقات نفتی است که باعث تنش و تغییر فیزیولوژیکی درگیاه می شود. گلرنگ یک گیاه دانه روغنی است که گلچه ها و ریشه ی آن دارای رنگدانه قرمز (کارتامین) و رنگدانه های زرد می باشد که مصرف تجاری و دارویی فراوانی دارند. تولید متابولیت های ثانویه گیاه در پاسخ به تنش های محیطی افزایش می یابد. آنزیم PAL یکی از آنزیم های کلیدی مسیر بیوسنتز متابولیت های ثانویه، از جمله رنگدانه و ترکیبات فنولیک می باشد. در این راستا تغییر در میزان فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز(PAL) ، ترکیبات فنولیک و رنگدانه زرد تولید شده ریشه اندازه گرفته شد و موضوع تحقیق حاضر است. ریشه های حاصل از دانه رست ها در محیط کشت MS مایع بدون هورمون با چند واکشت تکثیر شدند. سپس ریشه ها در محیط کشت پایه MS مایع با گازوئیل 9%(وزنی/حجمی) به مدت 20 روز تیمار شدند. فعالیت آنزیم PAL به روش تاناکا و همکاران، ترکیبات فنولیک به روش سینلتون و روسی و میزان رنگدانه زرد به روش اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد. فعالیت PAL بسیار حساس به شرایط فیزیولوژیکی گیاه است و نتایج نشان می دهد که این تنش نفتی باعث افزایش فعالیت PAL شده که به نوبه ی خود باعث افزایش تولید رنگدانه و ترکیبات فنولیک می شود و همچنین گازوئیل با تأثیر بر نفوذ پذیری غشاء می تواند باعث خروج رنگدانه به محیط کشت شود. مطالعات نشان داده است که گلرنگ تحت تنش گازوئیل قدرت جوانه زنی خود را حفظ می کند و با توجه به نتایج به دست آمده این طور استنباط می شود که افزایش تولید متابولیت های ذکر شده در جریان مکانیسم دفاعی گیاه می تواند نشان دهنده ی مقاومت بالای آن در برابر تنش های نفتی باشد. در نتیجه گلرنگ یک پیشنهاد مناسب برای گیاه پالایی می باشد

گلرنگ، گیاه پالایی، رنگدانه ی زرد، فنیل آلانین آمونیالیاز، ترکیبات فنولیک