علی اصغر نجف پور - دانشیار وعضو مرکز تحقیقات علوم بهداشتی، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد- ایران
فریده جمالی بهنام - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط و عضو کمیته تحقیقات دانشجویی دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد-ایران
اسما زارعی - دانشجوی دکتری مهندسی بهداشت محیط
فاطمه جمالی بهنام - کارشنسای مهندسی بهداشت محیط

مقدمه:یکی از مهمترین مشکلات بوجود آمده در سالهای اخیر در کشور های در حال توسعه، انبوه ضایعات ساختمانی است.از جمله دلایل این افزایش، تغییر الگوی مصرف، افزایش استانداردهای زندگی و همچنین افزایش جمعیت می باشد. صنعت ساختمان سازی اگرچه در توسعه و پیشرفت یک جامعه سهم بسزایی دارد اما از طرف دیگر به عنوان یک عامل مخرب محیط زیست نیز تلقی می شود. کمبود مکان های کافی جهت دفن ضایعات، 40-30%مصرف انرژی، 15%مصرف آب، 50-40%تولید و انتشار گازها و گرد وغبار در طی مراحل ساخت، بهره برداری و تخریب از خسارات زیست محیطی تولید ضایعات می باشد.عدم وجود برنامه مناسب درارتباط با تولید، جمع آوری و بازیافت ضایعات ساختمانی یکی از مشکلات زیست محیطی مهم است که تعداد زیادی از جوامع با آن روبرو هستند. بنابراین مدیریت و برنامه های کاهش از مبدا در عملیات ساخت وسازدر این زمینه می تواند باعث افزایش بهره وری مصالح در صنعت ساختمان و جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی شود. لذا پژوهش پیش رو جهت بررسی عوامل تولید ضایعات ساختمانی در فاز طراحی، حمل و نقل و ذخیره سازی و فرایند تهیه مواد اولیه صورت گرفته است تا با شناسایی این عوامل راهکارهایی جهت کاهش ضایعات در هر یک از این مراحل داده شود.روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه ی توصیفی است. روش نمونه گیری غیر احتمالی ( در دسترس ) بود. جامع ی پژوهش را 94نفرازپیمانکاران ،معماران،مهندسین ناظر و طراحان تشکیل دادند که واجدکلیه ی مشخصات افراد پژوهش بودند. برای تعیین اعتبار ابزار از روش اعتبار محتوا و جهت کسب پایایی از ضریب آلفای کرونباخ(79/0)استفاده شد.یافته ها:از 94 پرسشنامه تکمیل شده توسط مهندسین، 3/38 درصد از افراد فاز حمل و نقل و ذخیره سازی، 9/30 درصد آنها فرایند تهیه مواد اولیه و 4/23 درصد نیز فاز طراحی را بعنوان مهمترین عامل تولید ضایعات در عملیات ساختمانی انتخاب کرده اند.علاوه بر این، در هر یک از فازهای ذکر شده، مهمترین عامل تولید ضایعات بدین شرح مشخص شده اند: در بین عناصر انتخابی برای فاز حمل و نقل و ذخیره سازی گزینه ی ذخیر ه نامناسب مصالح با %3/55، در فاز طراحی استفاده از مصالح با کیفیت پایین با % 9/55 و در فرایند تهیه ی مواد اولیه گزینه ی تغییر در قیمت مصالح با% 7/44 به عنوان مهمترین عوامل تولید ضایعات در این مطالعه شناخته شده اند.نتیجه گیری:مطالعه حاضر نشان می دهد، که هر یک از فازهای حمل و نقل و ذخیره سازی ، فرایند تهیه ی مواد اولیه و فاز طراحی در تولید ضایعات ساختمانی سهم بسزایی دارند که در این بین فاز حمل و نقل و ذخیره سازی عمده ترین عامل توسط مهندسین شناخته شده است. شناسایی عوامل مذکور به ما کمک خواهد کرد تا هرچه بهتر بتوان با تصمیم گیری های صحیح، گامی موثر در جهت کاهش تولید ضایعات در عملیات ساختمان سازی برداریم.

ضایعات ساخت وساز، حمل و نقل و ذخیره سازی،فاز طراحی ، فرایند تهیه مواد اولیه، کاهش از مبدا