زهرا پیشگاهی فرد - دانشیار جغرافیای سیاسی دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران
طهمورث حیدری موصلو - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
حسین بقایی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

حضور آمریکا در خلیج فارس و حمله به عراق مبتنی بر یک رشته علایق و اهداف ویژه ژئوپلیتکی بوده است که از جمله مهم ترین آنها می توان به نفت، حفظ ثبات منطقه ای جلوگیری از گسترش سلاح های کشتار جمعی و مبارزه با تروریسم اشاره کرد. کشور های عربی منطقه به دلیل دارا بودن منابع عظیم نفتی جایگاه ویژه ای در سیاست ایالات متحده آمریکا دارند. نمودهای این اهمیت و جایگاه را می توان در موافقتنامه های همکاری های دو جانبه دفاعی، پایگاه های نظامی و قراردادهای امنیتی آمریکا با این کشورها مشاهده کرد در این رابطه هم برای بیان اهمیت عراق در دستگاه سیاست خارجی آمریکا در عراق از زمان حمله به این کشور تاکنون را مد نظر قرار داد تا به واسطه آن به بررسی چالش های پیش روی ایران پرداخته شود. با توجه به مواضع و رفتارهای سیاست خارجی آمریکا و همچنین سخنان رهبران این کشور از زمان حمله به عراق و اشغال این کشور تا دوره کنونی یعنی بعد از خروج نیروهای آمریکایی در عراق و بروز بی ثباتی های سیاسی در این کشور، مهم ترین اهداف آمریکا در عراق را می توان موضوعاتی نظیر رفع تهدیدات متعارف و غیرمتعارف از سوی عراق برای منافع آمریکا حذف مخالفان سیاسی منطقه ای ایجاد ثبات سیاسی در عراق در راستای استراتژی کلان تامین امنیت منابع انرژی و در نهایت جلوگیری از نفوذ مخالفان و رقبای منطقه ای و جهانی در عراق در نظر گرفت. که همین امر هم چالش های را برای جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از قدرت های صاحب نفوذ در منطقه به همراه داشته است. از طرف دیگر به جهت موضع گیری های خاص جمهوری اسلامی ایران که منبعث از خاستگاه اعتقادی آن و برگفته از فقه سیاسی شیعه می باشد و قائل بودن به معنای امت فراتر از مرزهای جغرافیای و تقابل دنیای اسلام و دنیای غرب و عدم همسویی آن با برخی از هنجارهای رایج در نظام بین الملل، باعث گردیده است که شکل گیری نظام شیعی قدرتمند به عنوان تهدیدی از جانب این قدرت ها محسوب شود. همچنین عدم همسویی با هنجارهای رایج که مورد نظر قدرت های جهانی به ویژه ایالات متحده آمریکا می شود همچنین عدم همسویی با هنجارهای رایج که مورد نظر قدرت های جهانی به ویژه ایالات متحده آمریکا می باشد از یک سو و وجود مشکلاتی با کشورهای حزوه خلیج فارس در قالب اختلافات ایدئولوژیک قومی و مذهبی از سوی دیگر باعث شکل گیری اتحادی مبنی برا یجاد چ=الش هایی برای جمهوریا سلامی ایران شده است. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی معتبر و به روش توصیفی - تحلیل به دنبال چالش های حضور ایالات متحده آمریکا در عراق و منطقه خلیج فارس نسبت به جمهوری اسلامی ایران می باشد.

ج.ا. ایران، ایالات متحده آمریکا، خلیج فارس، عراق و چالش های ژئوپلیتیک