نجمه ارجمند - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زیست شناسی دانشگاه ارومیه
رضا درویش زاده - دانشیارگروه اصلاح و بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه ارومیه
رضا حیدری - استاد گروه زیست شناسی دانشگاه ارومیه

آفتابگردان با نام علمی Helianthus annuus به علت داشتن روغن با کیفیت بالا از اهمیت خاصی در تغذیه انسان برخورداراست. به علت دامنه سازگاری بالا، در شرایط مختلف آب و هو ایی و در مناطق وسیعی از کشور به دو روش آبی و دیم کشت می گردد. یکی از مهمترین بیماریهای آفتابگردان در ایران بوته میری و پوسیدگی ریشه و طوقه آفتابگردان ناشی از قارچ Sclerotinia sclerotiorum می باشد. در این آزمایش تغییرات پرولین آزاد و پروتئین محلول دو ژنوتیپ آفتابگردان (C100, C39) در واکنش به دو ایزوله قارچ اسکلروتینیا (SSKH41, SSU107) در قالب طرح کاملا تصادفی در محیط کنترل شده بررسی گردید. آلودگی قسمت یقه ساقه ژنوتیپ های آفتابگردان با ایزوله های قارچی در مرحله 8 برگی انجام گرفت. 3، 6، 12، 24، 48 ساعت پس از تلقیح از ساقه گیاهان نمونه برداری شد و تغییرات مقدار پرولین و پروتئین کل بررسی شد نتایج نشان داد که حداکثر تفاوت دو ژنوتیپ C100 و C39 درمقابل ایزوله های قارچ SSKH41, SSU107 از لحاظ میزان تجمع پرولین 6 ساعت بعد از آلودگی است. میزان تجمع پرولین در ژنوتیپ C39 در مقابل هر 2 ایزوله قارچ بیش از ژنوتیپ C100 بود. از لحاظ میزان پروتئین حداکثر تفاوت 2 ژنوتیپ در مقابل ایزوله 3SSKH41 ساعت بعد از آلودگی مشاهده گردید و میزان تجمع پروتئین کل ژنوتیپ C39 در این زمان بیش از ژنوتیپ C100 بود. تفاوت 2 ژنوتیپ در مقابل ایزوله SSU107 در تمامی زمان های مورد بررسی معنی دار بود. به طور جالب توجه در تمامی زمان های نمونه برداری میزان تجمع پروتئین کل ژنوتیپ C100 بیش از ژنوتیپ C39 بود. نتایج این تحقیق نشان می دهد بخشی از مکانیسم مولکولی مقاومت ژنوتیپ ها در مقابل 2 ایزوله قارچ به تجمع پرولین آزاد و پروتئین محلول بر می گردد.

آفتابگردان، Sclerotinia sclerotiorum، پرولین آزاد، پروتئین محلول