مهین حنیفه پور - دانشجوی کارشناسی ارشد همزیستی با بیابان دانشگاه تهران
ناصر مشهدی - استادیار دانشگاه تهران

روند فزاینده بیابان‌زایی در اقصی نقاط ایران، از جمله مشکلاتی است که کنترل آن از دغدغه‌های ملی محسوب می‌گردد. بیابان‌زایی به تخریب زمین و کاهش قابلیت‌های تولید معیشتی خاک در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب اطلاق می‌شود که رد نتیجه‌ی عوامل گوناگون انسانی و طبیعی اتفاق می‌افتد. بنابراین شناخت، ارزیابی و اولویت‌بندی عوامل موثر در توسعه روند بیابان‌زایی می‌تواند در برنامه‌ریزی و مدیریت محیط هرچه بهتر سرزمین‌ها مفید واقع گردد. بیابان‌زایی در نتیجه‌ی عوامل گوناگون انسانی و طبیعی اتفاق می‌افتد. از جمله عوامل طبیعی که باعث بیابان‌زایی می‌شود شرایط نامساعد اقلیمی (کمبود ریزش‌های جوی، تبخیر زیاد، وزش بادهای شدید 120 روزه سیستان، خشکسالی‌های پیاپی،...)است. در این بررسی عوامل اقلیمی که باعث بیابان‌زایی در منطقه دامغان می‌شود، بررسی شده است. نتایج نشان می‌دهد که میانگین بارندگی منطقه کمتر از 120 میلیمتر، تبخیر 11 برابر بارندگی، با توجه به شاخصهای خشکسالی سال‌های خشکسالی بسیار شدید در منطقه طی سال‌های 1365، 1367، 1376، 1380، 1387 اتفاق افتاده است و اقلیم منطقه براساس تقسیم‌بندی‌های الگوی اقلیمی خشک، سرد و بیابانی است. بنابراین مبارزه با این پدیده با این وضعیت اقلیمی در منطقه که تمام شرایط اقلیمی را برای بیابان‌زایی دارد، مستلزم ارتباط متقابل و مشارکت بین کاربران زمین و سازمان‌های طرفدار محیط زیست است تا کارکردهای بیابان‌زدایی در مقیاس وسیع را پدید آورد.

بیابان‌زایی، عوامل اقلیمی، دامغان