شاهین متین - عضو هیات علمی پژوهشکده سوانح طبیعی و مدرس دانشگاه

از آنجا که سوانح طبیعی و حوادث انسان‌ساز می‌توانند اثرات و پیامدهای مخربی در کارخانه‌ها و مراکز صنعتی، وضعیت معیشتی فرهنگی و اقتصادی جوامع و محیط زیست پیرامون آنها ایجاد نموده و تهدیدهای جدی توسعه پایدار جوامع بویژه در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌آیند، بررسی و استفاده از تجربیات کشورهای توسعه یافته در زمینه اقدامات پیش‌گیرانه می‌تواند تا حد چشمگیری گسترش و تشدید اثرات سوانح درکارخانه‌ها و مراکز صنعتی و جوامع شهری اطراف آنها را کاهش دهد. مقاله حاضر در همین راستا و براساس نتایج مطالعات و تحقیقات در زمینه الگوهای موفق و راهکارهای کارآمد طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌های پیشگیری و کاهش اثرات در مراکز صنعتی کشورهای دیگر و همچنین تجربیات عملی و عینی نگارنده در زمینه طراحی و استقرار سامانه مدیریت بحران در کارخانه‌ها و مراکز صنعتی تهیه و ارائه می‌گردد. در مقاله حاضر رهیافتی برای پیشگیری و کاهش اثرات سوانح در مراکز صنعتی ارائه شده است که در برگیرنده اقداماتی برای پیشگیری از وقوع سوانح، تبعات سوء وبحران‌های ناشی از آنها، کاهش شدت و تأثیرات سوء سوانح بر کارکنان، اموال و دارایی‌ها، تأسیسات، عملکردهای حیاتی، فرایند تولید، مجموعه‌های مسکونی و تولیدی مجاور یک مجموعه صنعتی و محیط زیست، که قبل از وقوع سوانح صورت می‌گیرند، می‌باشد. فرایند اصلی رهیافت ارائه شده شامل: شناسایی مخاطرات تهدیدکننده مراکز صنعتی، آنالیز ریسک، ارزیابی ریسک، ارزیابی منابع و امکانات موجود، تهیه برنامه‌های پیشگیرانه و اجرای آنها براساس اولویت‌های مطرح می‌باشد. روش و معیارهای پیشگیری و کاهش اثرات سوانح ارائه شده در این مقاله نسخه بومی‌سازی شده‌ای از تجربه موفق کشور آمریکا در زمینه کاهش اثرات سوانح در مراکز صنعتی می‌باشد که مناسب مراکز صنعتی و جوامع شهری مجاور آنها در کشور طراحی و ارائه گردیده است.

کاهش اثرات، مخاطرات، مراکز صنعتی، جوامع شهری، سوانح