نیما توکلی شیرزای - کارشناس ارشد مهندسی عمران گرایش مهندسی آب
غلامحسین اکبری - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

تشخیص موقعیت سفره های زیرزمینی در مناطقی با سنگ بستر بلورین کار مشکلی است. اما در نواحی نسبتاً کم آب که سفره آبی همیشه در دسترس نیست، تقلای ضروری برای دستیابی به آب وجود دارد. برای حل شدن این مشکل، سدهای زیرزمینی یک راه حل اساسی است که به کمک آن می توان از طریق بهبود مدیریت منابع آبی موجود، بهره وری از آنها را افزایش داد. همچنین، با جمع آوری و استحصال آبهایی که از دسترس خارج می شوند، به هنگام خشکسالی به مقابله با بحران کم آبی پرداخته و میزان خطرپذیری را کاهش داد. این تکنیک کاربردهای متفاوتی داشته و در شرایط مختلف قابل اجرا می باشد، ضمن اینکه مکانیزم تاثیرهای متعددی را نیز دارا میباشد. ساخت سازههای زیرزمینی جهت ذخیره آب نسبت به ساخت سدهای سطحی به منظور اهداف ذخیره ای و تغذیه ای ارزانتر است. در این حالت اتلاف آب ناشی از تبخیر نداریم و امکان ذخیره کافی آب جهت رفع نیازهای ضروری وجود دارد. ایجاد سدهای زیرزمینی به عنوان یک روش نسبتاً جدید در ایجاد و توسعه منابع آبی در اکثر کشورهای جهان مورد استفاده قرار میگیرد. این سازه بصورت یک پرده آب بند در عمق آبرفت مسیل هایی که دارای جریان سطحی قابل توجه نیستند احداث میشود و به کمک آن علاوه بر جمع آوری و کانالیزه نمودن کل جریان زیر قشری که در آبرفت وجود دارد، باعث بالا آمدن سطح آب و ایجاد یک مخزن آب زیرزمینی مصنوعی در بالادست سد نیز میشوند. راندمان این روش همانند سایر طرحهای تأمین آب وابسته به شرایط خاص توپوگرافی و زمین شناسی منطقه است. در این مقاله سعی میشود سدهای زیرزمینی به عنوان راهکاری مفید برای ذخایر آبی آینده در مناطق نیمه خشک که دارای دوره های نامنظم بارندگی می باشد، معرفی گردد.

استحصال آب، بهره برداری بهینه، سد زیرزمینی، منابع آب زیرزمینی