مریم محمدی - داانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه پردیس گیلان

فرهنگ ملی ما میراثی اجتماعی است که در کلیت خود دارای عناصر مشخص و چارچوب های فراگیر با هویت معین است اما در اجزاء از خرده فرهنگ های متعدد و فراوانی که زاده اقالیم، قومیت ها، ادیان و مذاهب و بالاخره شیوه های معاش گوناگون می باشد تشکیل یافته است. بر این پایه فرهنگ عشایر نیز به عنوان بخشی از فرهنگ ملی، در گستره این وادی ناشناخته مانده است. از آنجا که یکی از شیوه های بررسی هویت جامعه، توجه به عناصر فضایی و ارتباط آن با فرهنگ جامعه است، برای شناسایی هویت جامعه سنتی ترکمن بررسی عناصر هویت ساز در معماری سنتی ترکمن شیوه مناسبی به نظر می رسد. در این تحقیق تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی را در شکل گیی معماری بومی ترکمن و ایجاد الگوی سازمان دهنده که نقش مهمی در شکل دادن به ساخت و سازهای بعدی این اقوام و ایجاد هویت داشته بررسی می شود. با بررسی مساکن اولیه ترکمنها و نحوه سازماندهی فضاهای زندگی آنها، اهمیت ویژگی های اجتماعی و سلسله مراتب موجود در این ساختار در بوجود آوردن الگوی سازمان دهی فضاها به طور شاخصی مشاهده می شود. نحوه معیشت، زندگی مشارکتی و تعاونی در بین افراد خانوده، ارزشها و آداب و رسوم، سلسله مراتب اجتماعی از فرد تا ایل و در کل شیوه زندگی ترکمنها و پایداری نسبی این فرهنگ در طول ادوار گذشته در شکل گیری این سازماندهی تأثیر مستقیم داشته و چارچوب نظری این الگوی از ساخت و ساز مساکن ترکمن را در دوره های مختلف شکل داده است با توجه به اهمیت موضوع هویت در جامعه امروز ایران و ن یاز به تبیین عوامل شکل دهنده بر هویت در حوزه معماری و با توجه به اینکه فرهنگ ایرانی مجموعه ای از خرده فرهنگ ها در بستر جغرافیایی ایران بزرگ است. در این مقاله سعی شده با بررسی نمونه ای از گونه مسکونی (اوی)، بتوان دستورالعمل هایی را در راستای هویت بخشی استنتاج نمود.

هویت، اوی، ترکمن، فرهنگ، مکان