حسین امین صدرآبادی - معاون پژوهشی مرکز آموزش و تحقیقات راه آهن جمهوری اسلامی ایران
آزاده ادیبی - کارشناس مسئول مرکز آموزش و تحقیقات راه آهن جمهوری اسلامی ایران

راهآهن پرسرعت تا چندین سال پیش در اختیار چند کشور معدود بود ولی در سالهای اخیر با وجود اینکه همچنان در دو قاره اروپا و آسیا تفوق دارد ولی در کشورهای بیشتری در این دو قاره و نقاط دیگری در دنیا توسعه یافته است. در یک نگاه بلند پیشرفت صنعت ریلی در افزایش سرعت کاملاً مشهود است به طوری که مشاهده میشود در سی سال پیش تعداد معدودی از کشورها ، سرعت 160 کیلومتر در ساعت را در شبکه ریلی خود داشتهاند ولی اکنون این سرعت عادی است و در کشورهای چندی، قطارها با سرعت 320 کیلومتر در ساعت و بیشتر مورد بهره برداری قرار میگیرند. در نگاه کوتاه مدت چند ساله نیز مشاهده میشود که چین در زمینه راهآهن پرسرعت، انقلابی به وجود آورده است به طوری که از تمام کشورهای صاحب نام در این زمینه با اختلاف زیاد پیش افتاده است ولی بقیه کشورها تحول چندانی نداشتهاند. چین علاوه بر افزایش سرعت متوسط و بیشینه قطارها، مفهوم قطارهای خواب پرسرعت را برای مسافتهای طولانی تحقق بخشیده است در حالی که تا به حال تصور بر این بود که راهآهن پرسرعت در مسافتهای طولانی قادر به رقابت با حمل و نقل هوایی نیست. نکته مهم دیگری که در چند سال اخیر به موازات پیشرفتهای فناوری رخ داده، این نکته است که سرعت بهینه با توجه به تحلیلهای اقتصادی برای هر کشوری کدام است. برخی از کشورها مانند آلمان و ترکیه به این نتیجه رسیدهاند که بهترین سرعت لزوماً سریعترین سرعت نیست و به عنوان مثال کشور ترکیه سرعت 250 کیلومتر در ساعت را برای شبکه راهآهن پرسرعت خود برگزیده است. مسائل دیگری نیز در این صنعت در حال شکل گرفتن است از جمله پیدایش قطارهای محلی پرسرعت و همچنین قطارهای ارزان قیمت پرسرعت که در این مقاله مورد بحث قرار میگیرند.

راه آهن، پرسرعت، سریع السیر، حمل و نقل