محمدعلی قلی زاده - کارنشاس ارشد علوم سیاسی
سحر نعمتی - کارشناس ارشد اطلاع رسانی و علوم کتابداری

مفهوم هویت ملی با ایده یگانه بودن ملت و احساس تعلق به یک جامعه تاریخی پیوند خورده و بر اساس مرزبندی های جغرافیایی و تشکیل جامعه سیاسی بنیان نهاده شده است. و از این نظر ایران دارای هویتی چندهزارساله می باشد. پس از ورود اسلام به ایران هویت ایرانی اسلامی شکل گرفت. مفهوم هویت ایرانی در دوره ساسانی ابداع و در دوره صفویه تولدی دیگر یافت. و در عصر جدید به صورت هویت ملی ایرانی متجلی گردید. البته از آنجا که در دین مبین اسلام صحبت از برتری تقوا و امت اسلامی به میان می آید، نگرش جدید حاصل آمده که در آن از ملت به مفهوم امت می رسیم. از اهداف اصلی مقاله بیان نگاه دینی به تمدن سازی است که در سایه سار آن نمود هویت ملی در قالب وحدت و انسجام نمایان گردیده و پیام هویت فردی و گروهی با اراده جمعهی و انسانی، سیطره فراملی، و عدم انحصار به مرزهای جغرافیایی، شمولیت در روابط انسانی و تأثیر در تحولات تاریخی باز تعریف می گردد. نقطه آغازین تمدن ها در فرهنگ خلاصه می شود و فرهنگ در تعریف عام عبارت از نوع و شیوه حیات انسانی در تمامی ابعاد فردی و اجتماعی و ... است که در بعد اسلامی آن سبک و نوع زیست بشری و مجموعه احساسات انسانی بر پایه انسان، طبیعت و خداوند پایه گذاری شده است. هویت ها فرهنگ ساز و فرهنگ تمدن ساز است. تمدن ایرانی اسلامی از بطن فرهنگ ایرانی و فرهنگ اسلامی است که پیام دین را در قالب برنامه زندگی با امعان نظر شمولیت در روابط انسانی و عدم محدودیت در مرزهای جغرافیایی بیان می نماید. نوشتار حاضر ضمن بررسی هویت ایرانی و اسلامی تأثیر اسلام و دین را در بحث تمدن سازی و تغییر پارادایم های تمدن ساز قبلی با ارجاع به متن دین تفسیر، و جایگاه تمدنی بشر را با نگاه درون دینی و اشتراکات فرهنگی علی الخصوص مهدویت تفسیر می نماید. و تأثیر انقلاب اسلامی ایران را در ایجاد گفتمان هویت سازی ایران اسلامی بیان می کند.

هویت، هویت ملی- تمدن- هویت ایرانی هویت اسلامی