یحیی نوریان - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمدحسین کسرائی - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه هنر، تهران، ایران

گرهاسلامی یکی از الگوهای هندسی مشهور در هنر و معماری اسلامی است که به دلیل پیچیدگی در ترسیم و گستردهگی الگوهادر نزد معماران اسلامی، فنی مهم و در نزد مستشرقین و پژوهشگران هنر اسلامی امری ناشناخته بوده است. با وجود اسنادمکتوب و آثار به جا مانده از سنت معماری اسلامی، به دلیل ناآشنایی پژوهشگران غربی با اسناد به جامانده، در سده اخیر تلاشهایی برای بازتولید و بازاختراع روشهای ترسیم گرههای اسلامی از سوی برخی پژوهشگران غربی صورت گرفته است که منجر به تعریف روشهای گوناگون ترسیم و طراحی گرههای اسلامی با تکیه بر ویژگیهای متعدد این الگوها شده است. اینروشها با وجود تلاش برای ارائه الگوی جامع از ترسیم گرههای اسلامی و حتی توجه به مسائلی مهم در کاربرد این گرهها در معماری نظیر توجه به تاثیرات انحنای بستر بر هندسهی گرههای ترسیمی، به نتایجی متفاوت از گرههای سنتی اسلامیمیانجامند. در این مقاله پس از معرفی هر یک از روشهای سنتی و معاصر ترسیم گرههای اسلامی و تحلیل تفاوت موجود میان الگوهایسنتی و معاصر در توجه به هندسهی بستر در گرهسازی، با توضیح مفهوم چندزمینهگی و گونهی گرههای دستگردان در گرهسازی سنتی به عنوان خصوصیتی منحصر به فرد در الگوهای کهن گرهسازی اسلامی، مشخص میشود که این مفهوم، راهبرد معمارانسنتی برای توجه به زمینه و طراحی یک گره مختص بستری خاص بوده است. بر این اساس که به طور ویژه در کاربرد گرههای اسلامی در سطوح منحنی و با توجه به بسترهای غیرمسطح قابل شناسایی است، به کار بردن گرهسازی اسلامی در معماری معاصر زمانی میتواند به عنوان امتداد سنتگرهسازی سنتی تلقی گردد که به وسیلهی روشهای موجود در راهبرد چندزمینهگی به طراحی گرههای اسلامی بپردازیم

گره دستگردان، چندزمینهگی، گرهسازی، گره اسلامی، معماری سنتی