ابوالفضل شانی - دانشجوی دوره کارشناسی شهرسازی، دانشگاه زابل
حجت فدایی - دانشجوی دوره کارشناسی شهرسازی، دانشگاه زابل
شریفه سرگلزایی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، عضو هیئت علمی گروه شهرسازی، دانشگاه زابل

همزمان با رشد سریع جمعیت و گسترش و توسعه بیش از حد شهرها، بشر همواره جهت تأمین شرایط آسایش محیطی و امنیتی سعی در ساخت بناهای متعدد داشته است. این ساخت و سازها همواره منجر به تولید انبوه فضاهای معماری و بالطبع سبب پیدایش شهرها نیز شده است. بعضاً این شکل گیری های شهری بدون توجه به مسأله اقلیم بوده که نمونه های آن در بافت ها و محله های احداثی در شهرهای گوناگون معاصر قابل مشاهده است. این بی توجهی ها به اقلیم در روند شکل گیری فضاهای معماری و شهرسازی طراحان و متخصصان را بر آن داشته که با مطالعه جنبه های کالبدی محیطی، اقلیم را بعنوان عاملی مؤثر بر شهرسازی، به خصوص در مناطق کویری، معرفی نمایند. این امر در ایران در هسته های قدیمی شهرها و بناهای سنتی قابل مشاهده است. پژوهش حاضر با استفاده ازمنابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی انجام شده است و به دنبال آن است تا با بررسی و تحلیل ماهیت فرم مجموعه ای از بناهای شهر زابل از جهت فرآیند ساخت و روند شکل گیری و جهت گیری در گستره بافت های شهری به لحاظ محیطی نشان دهد که چگونه اقلیم می تواند به عنوان عاملی مؤثر در شهرسازی مناطق کویری نقش داشته باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد ارزشهای نهفته در معماری و شهرسازی سنتی و تاریخی شهر زابل دارای منابع بسیار غنی جهت اصول شهرسازی اقلیمی است.

اقلیم، شهرسازی، مناطق کویری، زابل