اعظم غزنوی - کارشناس ارشد سازه های آبی
رضا دادمهر - استادیار گروه آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه
بهزاد عزیزپناه - کارشناس ارشد سازه های آبی
سیدرسول حسینلر - کارشناس ارشد هیدرولوژی و هیدروکلیماتولوژی سازمان آب منطقه ای آذربای

محدودیت منابع آب و هزینه های هنگفت تأمین، انتقال و توزیع آب، لزوم بهره برداری بهینه از شبکه های آبیاری و زهکشی و سیستمهای مخازن فعلی در کشور را تشدید می کند. در این راستا، مدیریت کارا و بهره برداری شایسته از امکانات موجود، دارای اهمیت می باشد. این امر، در دوره های کمبود آب و در مناطق مستعد خشکسالی و به خاطر تخصیص و ترخیص رقابتی آب، از نقطه نظر مدیریت بهره برداری اهمیت ویژه ای را پیدا می کند. در تحقیق حاضر، مدل بهره برداری بهینه آب از مخزن سد ارس با هدف حداقل نمودن کمبود رهاسازی مخزن از مقدار مشخص آب مورد تقاضا در حوضه آبریز ارس، تدوین شده است. این امر مبتنی بر استخراج خروجیهای بهینه از مخزن سد در قالب منحنی فرمان می باشد. برنامه بهینه مورد نظر از کد و زبان کامپیوتری GAMS که متعلق به بانک جهانی است، بهره می گیرد. نتایج حاصله بیانگر این است که با اعمال تدابیر تعیین شده توسط مدل، ضمن بهینه سازی عملکرد بهره برداری مخزن، نیاز بهینه آب پایین دست تأمین می شود. مدیریت بهینه بهره برداری از مخازن سدها مستلزم استفاده بهینه از پتانسیل آب موجود، با توجه به قیودات فیزیکی محل مصرف آب و عملکرد سالهای گذشته می باشد. از اینرو مدل تخصیص بهینه آب در شبکه آبیاری و زهکشی مغان در شرایط گذشته و حال اجرا گردیده تا مناسبترین الگوی بهره برداری از مخزن سد و تخصیص بهینه آب بین گیاهان مختلف، به نحوی که عملکرد کل سیستم در طول سال حداکثر گردد، بدست آید. در نهایت راه کاری برای تخصیص بهینه آب در سالهای آتی حاصل شده است که می تواند به باروری کارکرد اقتصادی سد کمک نماید.

مدیریت بهینه بهره‌برداری مخازن آب، مدیریت بهینه شبکه های آبیاری و زهکشی، GAMS