الهام لشکری - دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
مهرشاد خلج - مدرس گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

توسعه شهری رویکردی در برنامهریزی و مدیریت توسعه و عمران شهری است که بر ترسیم چشم انداز و اهداف توسعه، رویارویی همه جانبه و منظم با مسایل اساسی (گزینش موضوعات محوری)، استفاده بهینه از منابع کمیاب (تاکید بر پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست) و دستیابی به نتایج مناسب (تاکید بر نحوه اجرا، مشارکت و نظارت) استوار است. تلفیق اهداف کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در حال و آینده ، در نظر گرفتن تمایز و تعادل میان دو فرآیند تصمیم سازی و تصمیم گیری ، تاکید بر فرآیند چرخهای به جای فرآیند خطی ، گزینش هدفمند اطلاعات پایه در راستای تصمیم سازی و تصمیم گیری ، ایجاد پیوستگی و تعامل میان دو فرآیند تصمیم سازی و امکانات اجرایی ، تاکید بر انعطاف پذیری، گزینهیابی و بازنگری مستمر به عنوان مولفه های اصلی توسعه شهری پایدار تحت تاثیر افزایش نقش دولتهای شهری و به عبارت دیگر حکمروایی شهری در دهه های اخیر قرار گرفته است. به عبارت دیگر، توسعه شهری پایدار با تغییر ساختارهای اقتصادی و تغییر روابط اجتماعی در جامعه شناسی سیاسی همراه بوده و موجب ایجاد تحول در شیوه اداره و مدیریت شهرها از حکومت به حکمروایی شهری شده است. حکمروایی آن است که نقش محوری دولت، کمرنگ تر شود تا تشکللها و نهادهای دیگر در حاکمیت، سهیم و شریک شوند. روند تحول از حاکمیت به حمکروایی شهری موجب تقویت حکومتهای محلی و بازساخت ساختار اداری و سیاسی کشورهاگردیده و زمینه های مشارکت هر چه بیشتر مردم و بخش خصوصی را در هدایت و مدیریت تحولات شهری فراهم می نماید. حکمروایی شهری به عنوان اثربخشترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت در نظام پیچیده و چند سطحی مدیریت شهرها میتواند فرآیند توسعه شهری را نهتنها در ابعاد کالبدی بلکه در سایر ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی بهبود بخشیده، به نحوی که توسعه اجتماعی و رشد اقتصادی به بالاترین سرعت و شتاب برسد. کلانشهر تهران که نقش اساسی در توسعه کشور دارد، به دلیل مسایل و مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی، زیرساختی و زیست محیطی به مرحله بحران شدید مدیریتی رسیده است. آنچه که بیش از هرچیز در این سرنوشت حایز اهمیت بودهوهست، نظام سیاسی- مدیریتی حاکم بر آن است. به طوری که امروزه موضوع مدیریت این شهر به یکی از مهمترین و پیچیده ترین مباحث توسعه شهری کشور تبدیل شده است. در ادامه ضمن ارایه دیدگاه های مرتبط با حکمروایی خوب شهری به بررسی سازوکارهای این رویکرد در فرآیند توسعه شهری پایدار تهران پرداخته خواهد شد.