جهانفر دانشیان - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج
علی رضا مقدم خمسه - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد
سید علی محمد مدرس ثانوی - دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

کم آبی اولین عامل محدود کننده تولید سویا در مناطق نیمه خشک می باشد. جهت بررسی اثر تنش کم آبی در مرحله قبل از گلدهی و تراکم بر عمل کرد، آزمایشی در سال زراعی ١٣٨٣ به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا ش د. عامل تنش شامل سه سطح در کرتهای اصلی (قطع آب در مرحله زایشی تا 50، 100 و 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر در هر مرتبه آبیاری ) و عا مل تر اکم شامل سه سطح (20، 30 و 40 بوته در مترمربع ) در کرتهای فرعی با ٤ تکرار قرار گرفتند . نتایج نشان داد که کم آبی، ارتفاع بوته، فاصله اولین غلاف و وزن هزار دانه را در سطح ٥% و تعداد شاخه فرعی ، تعداد و وزن غلاف و تعداد دانه در هر بوته ، وزن خشک ساقه و عملکرد دانه را در سطح ١% تحت تاثیر قرار داد . اثر تر اکم بر تعداد غلاف در بوته (P<0. 05) وزن غلاف، تعداد دانه در هر بوته و عملکرد دانه مؤثر بود .(P<0. 01). اثر متقابل تیمارها بر هیچکدام از صفات بجز وزن خشک ساقه .(P<0. 01) و تراکم بر صفات رویشی گیاه تاثیر نداشت. اثر تراکم بر صفات زایشی بخصوص اجزای عملکرد دانه بجز وزن هزار دانه مؤثر بود. بطور کلی می توان گفت که بهترین تیمار برای بدست آوردن حداکثر محصول دانه و صفات مطلوب رویشی و زایشی در گیاه ، قطع آب تا ٥٠ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر در هر دور آبیاری و تر اکم ٢٠ بوته در مترمربع بوده است . میزان عمل کرد دانه در اثر تنش کم آبیکاهش یافته که علت این کاهش عملکرد مربوط به کاهش تعداد غلاف و دانه در گیاه بود.

تنش کم آبی, سویا, عملکرد دانه