ژاله ردگاه - دانشجوی دکترا دانشکده علوم انسانی دانشگاه اراک
علیرضا فقیهی - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

عقل در مبانی اندیشه اسلامی جایگاهی بس رفیع دارد، به گونه ای که از آن به عنوان حجت باطنی در مقابلحجت ظاهری و انبیاء یاد شده است. انسان سعادتمند ، فردی است ، عاقل و اعمالش سنجیده و در قلمرو عقل است ،به گونه ای که از تمام جلوه ها و قوای فکری و استعدادها ی خویش بهره می گیرد و در مقام شناخت امکان بیشتریبرای عقل ورزی دارد . بر این اساس ، این سوال ایجاد می گردد که در کتاب آسمانی ، قرآن مجید در رابطه با تربیتعقلانی به چه نکاتی اشاره شده است؟ در این پژوهش سعی شده است ضمن بررسی تربیت عقلانی در آیات قرآنمجید ، آیات الهی را با طبقه بندی اهداف تربیتی در حیطه شناختی(دانش ، درک و فهم ، کاربرد...)بررسی تطبیقینمود.هدف از انجام این پژوهش تدبر در آیات الهی و استخراج آیاتی که بر تربیت عقلانی تاکید دارد و طبقه بندی آیاتبراساس طبقه بندی اهداف تربیتی در حیطه شناختی است.با توجه به عنوان پژوهش و اهدافی که محقق در نظر برای رسیدن به نتایج مطلوب با توجه به عنوان پژوهش واهدافی که محقق در نظر دارد ، نوع تحقیق کاربردی و شیوه انجام گرفتن آن توصیفی است و محقق با رجوع به اسنادو مدارک در صدد یافتن پاسخ مناسب برای سوالات تحقیق می باشد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که:- در کتاب آسمانی قرآن مجید در مجموع 80 آیه به دستیابی به تربیت عقلانی پرداخته است. 17 آیه از آیات مطرح21 درصد از آیاتی که به تربیت عقلانی پرداخته اند ، به هشدار و ایجاد انگیزه برای ورود به زندگی / شده معادل 2576 درصد از آیاتی که به تربیت عقلانی پرداخته اند، به مراحل شگل گیری و انواع اهداف / عقلانی ، 61 آیه معادل 252درصد از آیاتی که به نربیت عقلانی پرداخته اند ،به آخرین حد از تربیت عقلانی توجه / تربیت عقلانی و 2 آیه معادل 5داشته اند.21 درصد از آیات الهی / 9 درصد از آیات الهی بر اولین سطح حیطه شناختی(دانش)، 41 / -در تطبیق به عمل آمده؛ 3622 درصد از آیات الهی بر سومین سطح از حیطه شناختی(کاربرد)، / بر دومین سطح از حیطه شناختی(درک و فهم) ، 958درصد از آیات الهی بر پنجمین / 19/72 درصد از آیات الهی بر چهارمین سطح از حیطه شناختی(تجزیه و تحلیل)، 2318 درصد از آیات الهی بر ششمین سطح از حیطه شناختی(ارزشیابی)تاکید / سطح از حیطه شناختی(ترکیب) و 33دارد.همچنین آیاتی از کلام الله مجید وجود دارند که به تربیت عقلانی پرداخته اند ولی خارج از سطوح شش گانه21 درصد به آگاه سازی انسان وایجاد انگیزه / حیطه شناختی می باشند.به عبارت دیگر 17 آیه از آیات الهی معادل 252درصد فراتر از طریقه بندی حیطه شناختی می باشد. ب / برای دستیابی به تربیت عقلانی تاکید دارد و 2 آیه معادل 5عبارت دیگر قرآن مجید برا ی دستیابی به تربیت عقلانی، اهداف تربیت عقلانی را وسیع تر ،جامع تر و کامل تر عنواننموده است و انسان با دستیابی به این اهداف در زمینه تربیت عقلانی ،عاقل خواهد شد و تربیت عقلانی تحقق خواهد یافت. - در بررسی به عمل آمده از تربیت عقلانی در آیات ،اینگونه اثبات می گردد که قرآن محید در تربیت عقلانی به بعدعاطفی را نیز در بر گرفته شده است ،اما بلوم در حیطه شناختی، تنها بر اهدافی تاکید دارد که به خردمندی پرداختهاست ،به عبارت دیگر قرآن دریای بیکرانی است که به تمام مسایل به خوبی پرداخته و انسان با تدبر در آن و به کاربستن دستورات الهی، به فلاح و رستگاری دست خواهد یافت.

قرآن ،تعقل، تربیت عقلانی،حیطه شناختی و