سید عبدالمجید جلائی اسفندآبادی - دانشیار دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شهید باهنر کرمان
سپیده صمیمی - دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه شهید باهنر کرمان

یکی از مهم ترین تنگناهای توسعه بنگاه های کوچک و متوسط، محدودیت تأمین مالی فعالیت ها به صورت سرمایه ثابت و سرمایه در گردش است. صنایع کوچک در ایران بیش از 98 % از واحدهای صنعتی وبیش از 50 % کارکنان شاغل در صنعت را در خود جای داده است و اکثر این صنایع را بخش خصوصی اداره می کنند. اما صنایع بزرگ، با آکه کمتر از 2% از صنایعکشور را تشکیل می دهند - بر خلاف صنایع کوچک- دارای جایگاه ویژه ای در بخش صنعت و اقتصاد کشور بوده و بیشتر آنها تحت سرپرستی دولت هستند. از طرف دیگر، اعطای اعتبار به کارآفرینان نوپا و کسانی که مایل به ایجاد کسب و کارهای کوچک هستند، همواره با ریسک زیاد بازپرداخت وام ها مواجه است. بر همین اساس، مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به اینسوال است که تأمین مالی خرد می تواند چه نقش و جایگاهی در ارتقای بهره وری نیروی کار صنایع کوچک ایران داشته باشد؟ به منظور پاسخگویی به این سوال، مدل مناسب جهت بررسی نقش تأمین مالی خرد در ارتقای بهره وری نیروی کار صنایع کوچک ایران انتخاب و با استفاده از روش Panel data برای دوره 1390 - 1380 برآورد شده است. و در نهایت نتایج حاصل از برآورد مدل، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از برآورد مدل نشان می دهد که تأمین مالی خرد در ایران، هنوز نتوانسته است به صورت کارآمد عمل کند و نیازهای اعتباری و سرمایه ای صنایع کوچک را فراهم نماید. لذا، تأمین مالی صنایع کوچک در ایران، کمتر از طریق تأمین مالی خرد انجام می گیرد و در صورت افزایش یافتن نرخ سود سپرده کوتاه مدت، تأمین اعتبار و سرمایه در این صنایع، به علت افزایش سپرده های دیداری و هدایت نیافتن آنها به علت کارآمد نبودن تأمین مالی خرد جهت اعتباردهی به صنایع کوچک، بیش از پیش با چالش و بحران جدی روبرو خواهد شد. اثر مثبت تولید ناخالص داخلی بدون نفت و تأثیر منفی درآمد نفت بر بهره وری نیروی کار صنایع کوچک ایران، نشان می دهد که هر چه میزان وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی کاهش یابد و متکی به تولیدات داخلی و صادرات حاصل از تولیدات صنعتی شود، توزیع عادلانه فرصت ها و افزایش تولید و بهره وری نیروی کار در صنایع کوچک ایران و به دنبال آن، ارتقای کمیت و کیفیت محصولات داخلی در عرصه جهانی تو توسعه اقتصادی را به همراه خواهد داشت.

تأمین مالی خرد، صنایع کوجک ایران، بهره وری نیروی کار، Panel data