اصغر شهبازی - دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
مهدی ملک ثابت - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

یکی از موضوعات نقد جدید، بررسی زبان در آثار ادبی است، الگوی بررسی زبان حماسی، چگونگی زبان شعر حماسی را در سطوح گوناگون آوایی و موسیقایی، واژگانی و نحوی، بلاغی و ادبی، محتوایی و درونمایه ای بررسی می کند تا چپونگی تجلی نوع ادبی حماسه در زبان را کشف و توصیف کند. به همین منظور نگارنده در این مقاله، بااستفاده از نظریات نقد جدید، به ویزه صورت گرایی و بر اساس زبان حماسی معیار (شاهنامه فردوسی) یک الگو برای بررسی زبان حماسی در سطوح گوناگون، طراحی نموده است و در هر سطح، شاخص های لازم را تبیین کرده و سپس چگونگی ظهور آن شاخصها در زبان حماسی را، با بیان شواهدی از متون حماسی، به ویزه شاهنامه فردوسی نشان داده است تا بر اساس آن بتوان اولاً به ویزگی های زبان حماسی دست یافت و ثانیاض این شاخص ها را در متون حماسی منظوم آزمود و بهمیزان موفقیت یا عدم موفقیت شاعران حماسه سرای پس از فردوسی، در به کارگیری زبان حماسی پی برد. بر اساس همینالگو و در این مقاله مشخص شده است که مثلاً باذل مشهدی، به عنوان یکی از مقلدان زبان حماسی معیار، در استفاده از زبان حماسی موفقیت چشمگیری کسب نکرده است و در برخی از وجوه زبان حماسی از جمله انواع موسیقی شعر حماسی، ترکیب سازی، جزالت شعر حماسی و تصویر سازی دچار ضعف و کاستی است.

حماسه سرایی، شاهنامه، زبان حماسی، حمله حیدری، باذل مشهدی