نعمت الله اسدی - کارشناس ارشد پژوهشی و نماینده موسسه تحقیقات علوم دامی در بخش تهدیدات دامی کمیته پدافند غیرعامل وزارت جهاد کشاورزی

ترویج فرهنگ پدافند غیر عامل در سطوح مختلف جامعه به منظور شناسایی انواع و اهداف تهدیدات زیستی و مهم ترینعوامل عمدی خطرناک برای دام ها و گیاهان کشور و راه های مقابله با آنها، یکی از رویکردهای مهم پدافند غیر عامل میباشد. در همین راستا حفاظت از ذخایر ژنتیکی دامی به منظور نگهداری مطلوب و حفظ تنوع زیستی به عنوان سرمایه هایملی با استفاده از تکنیک های روز دنیا می تواند از جمله اهداف پدافند غیر عامل در حوزه کشاورزی و دامپروری قرار گیرد.بانک های ژنی این امکان را فراهم می کندکه این منابع ارزشمند ژنتیکی را بتوان برای سالیان سال در شرایط کنترل شدهو با هدف حفظ خصوصیات ژنتیکی محافظت نمود. بعبارت دیگر بانک های ژن به عنوان مجموعه ای منظم وسیستماتیک می باشند که مراحل پردازش و ذخیره مواد بیولوژی را برای استفاده نسل های آینده تامین می کنند، از طرفیاز این اطلاعات می توان برای پیشبرد اهداف پروژه های عظیم جهانی از جمله پروژه ژنوم استفاده نمود. جمع آوری نمونههای بیولوژیک گونه های مختلف، آماده سازی و نگهداری بلند مدت آن، ثبت ژنتیکی گونه های در معرض تهدید و در حالانقراض و استفاده از تکنیک های زیست فناوری برای حفظ، بقا و مدیریت گونه های جانوری و گیاهی از جمله وظایف بانکژن می باشد. مطالعات ژنتیک جمعیت برای حفظ و مدیریت صحرایی جمعیت های جانوری و گیاهی و ساماندهی پژوهشها و تحقیقات به منظور کاربردی شدن مطالعات در حفظ طبیعت و اکوسیستم ها نیز به وسیله بانک ژن انجام می شود.دستیابی به اطلاعات و روشهای تکثیر گونه های در معرض تهدید و انقراض و ارزیابی آلودگی های زیست محیطی واثرات ناشی از آن در اکوسیستم ها و روند انقراض گونه ها، از مهمترین مزایای استفاده از بانک ژن درحفاظت از محیطزیست و اکوسیستم ها است.با استفاده از اطلاعات بانک های ژنی امکان بررسی و تدوین قوانین و ضوابط مربوط به ورود وخروج غیرقانونی نمونه های بیولوژیک و همچنین امکان ساماندهی درخواست های ارائه شده برای تکثیر گونه های وحشی در خطر انقراض فراهم می شود.امروزه از نمونه های اسپرم، تخمک، جنین، نمونه بافت و سرم و DNA جهت ایجاد بانک ژن برای حیوانات در معرض خطر انقراض استفاده می شود. این مواد بیولوژیک در دمای بسیار پایین و در نیتروژن مایع منجمد و برای سالیان متوالی قابل نگهداری می باشند. در مقاله حاضر روشهای مختلف حفاظت از ذخایر ژنتیکی دامی کشور با اولویت تشکیل بانک ژن از این ذخایر ارائه خواهد شد.

پدافند غیر عامل، ذخایرژنتیکی، بانک ژن