فخری مصری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس

وجدان کاری عبارت است از احساس تعهد درونی به منظور رعایت الزاماتی که در ارتباط با کار، مورد توافق قرار گرفته است. به بیان دیگر منظور از وجدان کاری، رضایت قلبی، تعهد و التزام عملی نسبت به وظیفه هایی است که قرار است انسان آن ها را انجام دهد، به گونه ای که اگر بازرس و ناظری نیز بر فعالیت او نظاره گر نباشد، باز هم در انجام وظیفه قصوری روا نخواهد داشت. چگونه می توان کم کاری، عدم احساس مسئولیت، حضور نیافتن در محل کار، عدم پاسخگویی صحیح به مراجعان، مراقبت نکردن صحیح از اموال، بی توجهی به کیفیت کار و گرایش به آسان طلبی را به رضایت شغلی و انجام کار با کیفیت بالا و مطلوب و حضور موثر در محل کار تبدیل کرد؟ حتا به این موضوع نیز باید توجه شود که چگونه می توان برای ایجاد یک سیستم مطلوب یک معنی مشترک را در میان همکاران به وجود آورد؟نیروی انسانی ما به تقویت وجدان کاری و تغییر در فرهنگ کار، نیازمند است چرا که نیروی انسانی متعهد، سازمان را در دستیابی بهاهداف خود یاری می دهد. البته تعاریف دیگری نیز از وجدان کاری موجود است :وجدان عبارت است از استعدادی که به تشخیص نیک و بد پرداخته و برای امور ارزش قائل است؛ نیک و بد را از هم فرق گذاشته و برای ما نوعی الزام عملی ایجاد می کند. وجدان کاری عبارت است از مجموعه عواملی که در فرد، نظام ارزشی به وجود می آورد. در صورت دارا بودن بالاترین حد از وجدان کار، می توان جامعه ای را تصور کرد که در آن افراد در مشاغل گوناگون سعی دارند تا کارهای محوله را به بهترین وجه و به طور دقیق و با رعایت اصول بهینه سازی انجام دهند. پس وجدان کاری موجب می گردد تا افراد، سیستمی و نظام مند گردند. فرهنگ اسلامی هر گونه عمل هدفمند که پروردگار آن را بپسندد، عبادت است. بنابراین شایسته است که مسلمان در تمامی فعالیت های فردی و اجتماعی خویش، دقت و تلاش فراوانی به کار گیرد و با احساس مسئولیت، وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهد.همه انسان ها، اعم از پدران و مادران در تربیت فرزندان خویش، مربیان و معلمان در ادای وظیفه آموزش و پرورش آینده سازان و... در انجام هر چه بهتر مسئولیت خویش نیازمند وجدان کاری هستند..در این مقاله نویسنده به بررسی وجدان کاری از دیدگاه نهج البلاغه میپردازد. برای این منظور نویسنده ابتدا به تعریف کار از دیدگاه اسلام پرداخته و واژه وجدان کاری را از دیدگاه نهج البلاغه و معصومین بررسی میکند. نویسنده در ادامه تاثیر معنویت بر وجدان کاری را از دیدگاه امام خمینی(ره) بررسی میکند ود خاتمه راه کارهایی را برای تقویت وجدان کاری کارمندان پیشنهاد میکند . نویسنده در نهایت به این نتیجه میرسد که اهمیت وجدان کاری بر کسی پوشیده نیست، رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی سال 1374 به این نکته مهم چنین اشاره می کند:کسانی که وجدان کاری دارند، کار را عملی صالح، وظیفه ای حقیقی، مسئولیتی اجتماعی و سیاسی و یک عبادت می دانند. رحمت خدا، انسان هایی را شامل می شود که وظایف خود را نیکو، محکم، متقن و صحیح انجام دهند و از سرهم بندی و بی اعتنایی به استحکام کار به شدت پرهیز کنند.پیشوایان دینی به اهمیت وجدان کاری در جاهای مختلف تأکید ورزیده اند، امام علی علیه السلام الگوی نیکوکاران می فرماید : «امانت داری و وفای به عهد، درست انجام دادن کارهاست». در حقیقت، کارهای دیگران، امانت هایی هستند که به ما سپرده شده اند و ما متعهد به انجام درست آنها هستیم و باید برای توفیق در این امر از خداوند کمک بخواهیم. امام صادق علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل می کند:«از خداوند، راستی و درستی بخواهید و همراه با آن، درستکاری را از او درخواست کنید». امام علی علیه السلام وجدان کاری را زینت انسان می داند و می فرماید :«الزینه بحسْن الصواب لا بحسن الثیاب؛ زینت و زیبایی انسان به راستی و درستی است نه به لباس نیکو». عمر بن یزید می گوید از حضرت امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: «هنگامی که مؤمن کارش را به خوبی و درستی انجام دهد، خداوند ثواب آن کار را هفتصد برابر می کند...». البته بهره مندی از وجدان کاری، نشان دهنده عنایت الهی به بنده درستکار است، چنان که حضرت امیر علیه السلام نیز در تأیید این سخن می فرماید : «منْ امده التوفیق احْسن الْعمل؛ هر کس توفیق الهی مددکارش باشد، کار را به خوبی و درستی انجام می دهد».

کار-وجدان کاری- معنویت- نهج البلاغه