سعید نظیفی - گروه آموزشی علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
علی رضاخانی - گروه آموزشی علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
غلامرضا محمدی - گروه آموزشی علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد، م شهد، ایران
علی اوجاقی - دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

هدف: دوره های طولانی حمل و نقل دامها با وسایل نقلیه بویژه در آب و هوای نامطلوب، ازدحام دامها در کامیونهای مخصوص حمل و نقل و استرس ناشی از این امر تا چه اندازه بر پارامترهای هماتولوژیک خون اثر د ارد و چگونه می توان این تغییرات را از تغییرات تابلوی خونی در دیگر موارد تفکیک کرد. طرح: مطالعه تجربی با شاهدهای همزمان مستقل. حیوانات: بیست رأس گوساله به ظاهر سالم نر با سن 4 تا 10 ماه و میانگین وزنی 160 کیلوگرم. روش: گوساله ها به مدت 42 روز نگهداری شدند و در این مدت به طور آزاد با یونجه و سیلوی ذر تغذیه شدند. پس از طی د وره سازگاری با محیط جدید، در روز 21 نگهداری، معاینه های رایج و اولین خونگیری انجام شد. سپس گوساله ها به سه گروه تقسیم شدند: گروه کنترل یک (5 گوساله)، کنترل دوناشتا (5 گوساله) و گروه آزمایش (10 گوساله). در روز 26 نگهداری، ضمن اقدام به حمل و نقل گروه آزمایش به مدت 12 ساعت و مسافت حدود 300 کیلومتر، از دو گروه کنترل یک و کنترل دو نشتا نیز خونگیری به عمل آمد. در خلال 12 ساعت، در پنج نوبت در ساعتهای 0، 1، 3، 6، 12 حمل و نقل از هر سه گروه به طور همزمان خونگیری به عمل آمد. پارامترهای هماتولوژیک به روشهای معمول آزمایشگاهی مورد سنجش قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری: با آنالیز واریانس یکطرفه و آزمون "t" زوج. نتایج: نتایج آزمایشهای خون شناختی، نشان دهنده افزایش معنی دار در تعداد گلبولهای قرمز و سفید، نوتروفیلها، میزان هماتوکریت و کورتیزول و کاهش معنی دار در لنفوسیتها و منوسیتها در گروه آزمایش در روز حمل نقل در مقایسه با گروه های کنترل بود (P<0/05). نتیجه گیری: در مجموع، استرس حمل و نقل، تغییرات معنی داری در میزان هورمون کورتیزول و پارامترهای خونی گوساله ایجاد کرد. همچنین، بیشترین اثر استرس حمل و نقل در ابتدای مرحله حمل و نقل بروز کرده و در حمل و نقلهای طولانیتر باید منتظر تغییرات شدیدتری در پارامترهای هماتولوژیک خون و میزان کوتیزول سرم بود، تغییرات پارامترهای هماتولوژیک و میزان کورتیزول خون ناشی از تغییرات فیزولوژیک در سیستم خونساز و غدد فوق کلیوی در خلال استرس است. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، (1381)، دوره 57، شماره 2. 76-71.

استرس حمل و نقل، پارامترهای هماتولوژیک، کورتیزول، گوساله