مسعود رضایی - کارشناسارشد معماری واحد علوم و تحقیقات ایلام

در پی ظهور جوامع صنعتی و استفاده بیرویه انسانهای مدرن از تکنولوژی و صنعت، رویدادهای نوظهوری در جهان نمایانشد که منجر به آسیب هایی از جمله گرم شدن کره خاکی، سوراخ شدن لایه اوزون، تخریب محیط زیست، به خطر افتادننیازهای نسلهای آینده و ... شده است. در پی آن عدهای از حافظان محیطزیست و صاحبان تفکر به بیان نگرانی های خود ازشرایط به وجود آمده و روشن نمودن اتفاقات روی داده پرداختند. بیان این مسائل سبب شکل گیری کنفرانس های مختلفی درسطح سران کشورهای جهان به جهت حفاظت از محیط زیست گردید. و تا بدانجا پیش رفت که موضوع روز قرن بیست و یکمرا ««توسعه پایدار» نامیدند. توسعه پایدار که با اهدافی در جهت حفظ منابع طبیعی و احترام به محیط زیست، تأمین توان نسل های آینده در برآوردن نیازهایشان، بهبود و ارتقا سطح زندگی برای همه و حفظ و اداره بهتر اکوسیستم ها شکل گرفته است در بیشتر علوم ریشهدوانده است. به طوریکه فصل هفتم دستور کار اجلاس «ریودوژانیرو» (سال 1992 م) به «توسعه پایدار در سکونتگاه های انسانی» اختصاص یافته است. سکونتگاه هایی که برگرفته از معماری بومی خاص هر منطقه بوده که در جهت حفظ و استفادهصحیح و بدون تخریب و تعارض با محیطزیست و منابع طبیعی و بر اساس خصوصیات فرهنگی و اقلیمی منطقه خاص خودشکل گرفته و همسو بوده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته در این پژوهش معماری بومی مساکن اقلیم گرم و خشک ایران، تحت تأثیر اقلیم، در جهت بهره گیری از عناصر مفید اقلیمی و با استفاده از مصالح بومی تجزیه پذیر شکل گرفته است. به طوریکه جهت گیری و استقرارمناسب بنا، استفاده از فرم های طاق و گنبدی در بام، ایجاد حیاط مرکزی، تناسب و محل قرارگیری بازشوها، ساخت دیوارهایقطور، استفاده از مصالح بومی و تجدیدشونده و خلق بادگیر به دلیل عوامل اقلیمی مانند آفتاب و باد شکل گرفته است. و درعمل ثابت می نمایند که معماری بومی این منطقه با محیط زیست در تعامل بوده و خیلی قبلتر از آنکه موضوع توسعه پایدارشکل بگیرد اهداف و اصول آن را رعایت نموده است.

توسعه، پایداری، توسعه پایدار، معماری بومی، اقلیم گرم و خشک