محمد حسن صالحی - استاد گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد

ماده مادری از مهمترین فاکتورهای خاکسازی در مناطق خشک و نیمهخشک محسوب میگردد. مدیریت انسان نیز تأثیر زیادی بر نوع و ویژگیهای خاک دارد. این پژوهش به منظور بررسی اثر دو نوع ماده مادری متفاوت (مارن با فرسایش پذیری زیاد و سنگ آهک با فرسایش پذیری کم) و نوع کاربری فرسایش پذیری خاکها در منطقه چشمهعلی-لهدراز استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفته است. بدین منظور از هر ماده مادری و از هر کاربری (مرتع و دیم) به صورت تصادفی، 20 نمونه (در مجموع 80 نمونه) برداشت گردید. بافت، درصد سنگریزه، جرم ویژه ظاهری، مقاومت برش مستقیم، پایداری خاکدانه در حالت تر، فاکتور فرسایشپذیری، ماده آلی و کربنات کلسیم معادل اندازهگیری و یا مجاسبه شد. نتایج نشان داد مقاومت برشی در سنگ آهک بیشتر از مارنها است و در هر دو ماده مادری، کاربری مرتع، مقاومت برشی بالاتری نسبت به کاربری دیم داشت. میزان جرم ویژه ظاهری، پایداری خاکدانه و ماده آلی خاکها برای ماده مادری سنگ آهک به طور معنی داری بیشتر از مارن بود در حالیکه ضریب فرسایشپذیری خاکها و کربنات کلسیم معادل در خاکهای مارنی، بیشتر بود. در دو ماده مادری سنگ آهک و مارن در اثر تغییر کاربری اراضی مرتع به دیم؛ میزان ضریب فرسایش- پذیری در کاربری دیم به طور معنی داری بیشتر مشاهده گردید در حالی که درصد سنگریزه، جرم ویژه ظاهری، پایداری خاکدانه، ماده آلی در کاربری مرتع به طور معنیداری بیشتر از کاربری دیم بود. اقدامات حفاظتی برای کاهش فرسایش در خاکهای مارنی و جلوگیری از تغییر کاربری مرتع به دیم در این منطقه، بایستی در اولویت برنامه ریزی منابع طبیعی استان قرار گیرد

ماده مادری ، تغییر کاربری ، سنگ آهک ، مارن ، فرسایش پذیری ، ویژگیهای خاک