علیرضا مجتهدی - استادیار دانشکده مهندسی عمران، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز
یاسر احمدزاده - کارشناس ارشد سازه های هیدرولیکی، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز
فرزاد معماری - دانشجوی کارشناسی مهندسی عمران، گروه مهندسی عمران، دانشگاه تبریز

با توجه به اهمیت تخمین میزان تراوش آب از خاکریز و پی در طراحی سدهای خاکی، دانستن میزان دبی خروجی از اهمیت خاصی برخوردار است که با علم به آن می توان گام مهمی در جلوگیری از شکست و تخریب سدها برداشت. جریان آب در بدنه و پی باعث بوجود آمدن فشارهای آب حفره ای و نیروهای تراوشی می گردد که اگر مقادیر این نیروها در محدوده مجاز نباشد، پایداری مصالح بدنه و پی دچار مشکلات عمدهای از جمله آبشستگی خواهد شد که در نهایت تخریب و شکست سد را به دنبال خواهد داشت. با توجه به موارد فوق اهمیت یک آنالیز دقیق تراوش و محاسبه میزان دبی خروجی و مقادیر فشار آب حفره ای امری کاملاً ضروری به نظر میرسد. روش اجزاء محدود روشی موثر در آنالیز دقیق تراوش می باشد که میتواند مقادیر دبی خروجی و فشار آب حفره ای در هر نقطه از بدنه و پی سد را مشخص نماید. در تحقیق حاضر، به عنوان مطالعه موردی سد آزاد کردستان انتخاب گردیده که تحلیل تراوش آن با استفاده از روش اجزاء محدود و نرمافزار PLAXIS صورت گرفته و با قرائتهای ابزار دقیق سد صحتسنجی شده است. به دلیل عدم وجود قرائت های ابزار دقیق برای تراز نرمال مخزن، دادهها با استفاده از شبکه های عصبی پیشبینی شده است تا برای صحتسنجی نتایج تحلیل تراوش در تراز نرمال مخزن مورد استفاده قرار گیرند. عوامل مؤثر بر روی تراوش همچون دیواره آببند، پوشش بتنی بالادست، بلانکت رسی و تأثیر عمق پی بررسی شده است. نتایج پایانی تحقیق نشان میدهد اجرای پرده آببند زیر هسته به میزان چشمگیری مقدار دبی نشتی از سد را کاهش می دهد. در پایان با بررسی عوامل موثر بر تراوش، مدل بهینه مرکب برای سد ارائه شده است که دبی نشتی را تا نصف مدل اولیه کاهش داده است

تحلیل تراوش، نشت، روش اجزاء محدود ، شبکه عصبی، سد خاکی