محدثه ملکان - کارشناس ارشد دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده هنر و معماری
یعقوب محمدی فر - دانشیار دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده هنر و معماری

یکی از منابع مهم شناخت تاریخ هر دوره، مهرها و اثر مهرهای برجای مانده از آن دوره است و این نکته مخصوصا درباره دوره ساسانی که آثار مکتوب اندکی از آن به ما رسیده است، صدًق میکند. مهرهای دوره ساسانی هم از نظر فنی و هم از نظر هنری بسیار متنوع و گسترده هستند و با ترکیبی که از نگاره وکتیبه ارائه میکنند، اسناد ارزشمندی برای محققان محسوب می شوند. کتیبههای مهرهای این دوره به نام مالک مهر و مقام و منصب اداری او اشاره دارند، این کتیبه ها فقط از جنبه زیبایی شاخهی دارای اهمیت نیستند بلکه ازدیدگاه تاریخشناختی، تصویرشناختی و زبانشناختی با اهمیتاند. با بررسی دقیق این کتیبه ها و همچنین نگاره مهرها میتوان به نکات مهمی از جمله سازمانهای اداری، نمادهای مذهبی و مهمتر از همه به جغرافیای اداری ساسانیان و نحوه اداره بخشهای مختلف امپراطوری ساسانیان توسط صاحب منصبان عالیرتبه پی برد مهرهای متعددی وجود دارد که باتوجه به کتیبه های نوشته شده روی آنها مشخص میشود مربوط به ادارات یامقاماتی درشاهنشاهی ساسانی است چون دوره ساسانی دارای ساختار طبقاتی و دستگاه های هرمی شکل اداری، مذهبی و اجتماعی است و همچنین سیستم دیوان سالاری بسیار پیشرفته و متمرکزی داشته است . ارزش فراوان این مهرها از آن روست که با توجه به نگاره و کتیبه های حک شده در آنها، میتوان نظام اداری ای دوره را بازسازی کرد. هدف از انجام این پژوهش معرفی مهمترین عناوین و القاب اداری ساسانی با تکیه بر نگاره و کتیبه های حک شده در مهرهای ساسانیان است

ساسانی، هنر ساسانی، مهر ساسانی، عناوین و القاب اداری، نگاره، کتیبه