مهدی مکبریان - کارشناسی ارشد مرمت آثار و اشیای تاریخی، عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مرکزسمنان

در هنر اسلامی نقوش هندسی (گرهها) بر اساس شبکه ها و با اصل تکرار نقوش گسترش یافته و سطوح وسیعی را به وجود می آورند. این گونه نقوش هندسی که بخشی از تزئینات معماری را تشکیل میدهند در حوزه هندسه اقلیدسی پدید می آیند اما زیبایی شناسی معاصر، آنها را از نگاه هندسه نااقلیدسی (هندسه فراکتال) مینگرد. نحوه ترکیب و تکرار این نقوش زیبایی آنها را با عناصر هندسه فراکتال بسیار مشابه میسازد. هنرمندان مسلمان بدون داشتن ابزار جدید (هندسه های نااقلیدسی) به چنین زیبایی صوری در طی چندین سده گذشته دوره اسلامی دست یافته بودند. امروزه الگوهای هندسی فراکتال می تواند به مثابه ابزاری جدید و رهیافتی نوین در بررسی نقش مایه ها و کاوش لایه های درونی ( نظم در بی نظمی ) طبیعت و نمادهای آن برای درک هدف هنرمند مسلمان که کشف و شهود در جوهر هستی و رسیدن به زیبایی های نهفته (وحدت) است و توانسته این نقش مایه ها را به نمادی کلی از عالم بالا و جهان قدسی بدل کند، باشد. از این رو، هدف از ارائه این مقاله، شناخت زیبایی نقوش اسلامی از رهیافت هندسه فراکتال می باشد. روش پژوهش از نوع تحلیلی – توصیفی است

زیبایی شناسی، معماری اسلامی، گره چینی، هنر سنتی، هنر اسلامی، هندسه فراکتال