عاطفه صداقتی - دانشگاه بجنورد، دانشکده هنر، گروه شهرسازی
سیده مهسا عسگری قوامی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه هنر تهران

شهر مشهد، بعنوان دومین شهر پر جمعیت ایران، دومین کلانشهر مذهبی جهان اسلام مطرح و بدینسان پایتخت معنوی ایران لقب یافته است. در این بین، سوال اصلی این است که آیا کلانشهر مشهد بعنوان پایتخت معنوی ایران، به گونه ای مدیریت می شود که به طور خاص در زمینه معماری، شهرسازی و توسعه ساخت و سازهای آن، نشانی از این معنویت باشد؟به یقین می توان گفت که شهر مشهد در تقابل ارزش های جدید مدرن با هنجارهای معماری سنتی و اسلامی خود، به شرایطی رسیده است که علاوه بر ساکنین خود، گردشگران نیز تفاوتی بین این شهر و سایر شهرها (ی غیرمذهبی) در زمینه ساخت و سازهای شهری، نمی یابند. و این یعنی اینکه نسبت به پتانسیل ها و جاذبه های بالقوه ناشی از معماری و شهرسازی سنتی به منظور جذب گردشگر و در گام بعدی که بسی مهم تر است و آن ماندگاری گردشگر در شهرهاست، غفلت و کم توجهی شده است. نوشتار حاضر، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و مشاهدات عینی، سعی بر آن دارد تا از این منظر، به شهر، نگریسته و راهکارهایی را به منظور ایجاد سیمای شهری مذهبی و معنوی (با توجه به معیارهای زیبایی شناسانه) ارائه نماید. با توجه به عمق مسئله و با هدف تأمل بیشتر بر موضوع، صرفاً نورپردازی فضاهای شهری، مدنظر قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که اتخاذ برنامه های عملیاتی توسعه شهرسازی و معماری اسلامی در شهر، تهیه نقشه جامع نورپردازی فضاهای شهری مشهد با توجه به وجود فضاهای 24 ساعته در شهر مشهد (خصوصاً در محورهای منتهی به حرم مطهر رضوی(ع))، می تواند یکی از مهمترین ابزار های در خدمت مدیریت شهری مشهد در زمینه شکل دهی سیمای شهری معنوی و از این رهگذر، جذب و ماندگاری گردشگران بیشتر در شهر و ایجاد هویت شهری منحصر به فرد (با توجه به بحث زیباسازی آن)، باشد.

سیمای شهری مذهبی- معنوی، زیباسازی، معماری ایرانی- اسلامی، نورپردازی، فضای 24 ساعته، مشهد مقدس