علیرضا تاج پور - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست
الهه معینی - دانشجوی دکتری تخصصی بهداشت مواد غذایی، دانشگاه شهرکرد

نانوفناوری یک تکنولوژی نوین چند منظوره ای است که می تواند به وسیله نفوذ در مواد، تاثیرات گسترده ای بر جامعه داشته باشد. فناوری های نانو به عنوان اجسام ریزی شناخته می شوند. یک نانومتر به راستی کوچک بوده و هزار میلیونیوم متر است و معمولا در این حالت مواد به دو دلیل، شاخص های جدیدی را به دست می آورند: مواد نانو ناحیه سطحی نسبتا بزرگتری دارند در نتیجه این باعث می گردد که مواد از خودشان بازتاب های شیمیایی تری بروز دهند و تاثیراتشان قوی تر شود. علاوه بر آن تاثیرات کوانتومی می تواند برای غلبه بر رفتارهای خاص در مقیاس پایین تر از نانو شروع شود، که بر رفتارهای نوری، الکتریکی و مغناطیسی مواد موثر خواهد بود. محیط زیست سرمایه ی همه نسل هاست و حفظ آن از جمله فاکتورهایی است که در هر زمینه ای مهم و حیاتی جلوه می کند. نانوفناوری می تواند با کاهش پساب، آلودگی ها و ضایعات، کنترل آلاینده ها، حذف آلودگیها از منابع آبی، استفادهی آنها در فرایندهای بازسازی و اصلاح ساختار مواد تغییرات چشمگیری در محیط زیست، انرژی و آب ایجاد نماید. برای مثال استفاده از نانوذرات نانو سیلیکا در ساختار سیال حفاری می تواند سبب کاهش اثرات زیان بار آنها بر محیط زیست گردد یا نانوحسگرهایی که توانایی آشکار کردن سموم موجود در محیط را دارند برای آشکارسازی همزمان چند آلاینده در نمونه های آب یا خاک با ظرفیت آشکارسازی با حساسیت بالا به کار می روند . تصفیه ی آبهای سطحی و زیرزمینی و نیز حذف میکروارگانیسم ها و کاهش سختی آب و دفع شوری و نمک زدایی آب می تواند با به کارگیری غشای نانو فیلتراسیون انجام گردد . همچنین به کارگیری نانو در عرصه مهندسی زیست و حذف آلاینده ها می تواند کاهش انرژی و آلاینده ها را به دنبال داشه باشد. یکی دیگر از موارد استفاده ی فیلم های نانو در صنعت بسته بندی غذا ست که تحولی عظیم ایجاد کرده اند. اینها قادرند زمان ماندگاری محصول را افزایش داده، در نتیجه هدر رفت مواد کمتر شده و بدین ترتیب به حفظ محیط زیست کمک کنند. فناوری نانو با کارآمدکردن دستگاه های مورد استفاده در زمینه های گوناگون و نیز کاهش مصرف ماده خام و انرژی، قدمی ارزنده در جهت حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست برداشته است . از این رو، سازه های نانو می تواند از طریق شناسایی و کنترل آلودگی های زیست محیطی، اثرات قابل قبولی بر محیط بر جای بگذارد. علی رغم مفید بودن این ذرات، خطرات احتمالی زیست محیطی این مواد در طی چرخه ی تولید و استفاده باید مورد توجه قرار گیرد. بدین جهت، با تاکید بر اهمیت فناوری نانو، لازم است آیین نامه هایی جهت اطمینان ازکاربرد بی خطر محصولات نانو تهیه و تدوین گردد . بنابراین، به کارگیری نانو سبب ایجاد استانداردهایی خواهد شد که می توانند تحولی عمیق و گامی بزرگ در پایداری محیط زیست و محصولات کشاورزی را مسبب گردد.

آلودگی های زیستی، صنعت بسته بندی، نانوذرات