زهرا ناصری - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی پزشکی
حسین عبدل تهرانی - استادیار، گروه بیوتکنولوژی پزشکی، دانشگاه تربیت مدرس

زیست شناسی سامانه ها، رشته ای تازه ظهور در شبیه سازی های بیولوژیکی می باشد که هدف آن شبیه سازی و مدل سازی وقایع درون و بین سلولی با استفاده از داده های آزمایشات ژنومیکس، پروتئومیکس و متابولومیکس می باشد. زیست شناسی سامانه ها، روشی مهم برای کشف و توسعه داروها می باشد زیرا می تواند به شناسایی جایگاهی از شبکه های مولکولی کمک کند که بایستی برای دست یافتن به اثرات مطلوب دستورزی شوند، می تواند بینشی را نسبت به عملکرد یک دارو فراهم کند و برای ارزیابی میزان اثربخشی و سمیت یک دارو به کار رود. زیست شناسی سامانه ها، همچنین می تواند برای ارزیابی پاسخ به دارو در افراد مختلف استفاده شود و ابزاری مفید برای پیشرفت پزشکی خصوصی و فردی فراهم کند. شبیه سازی های کامپیوتری باعث شده است که بیولوژی و تحقیقات دارویی از حالت اینکه صرفا یک رشته علمی باشند خارج شده و بیشتر به یک علم پیش گویانه تبدیل شود. امروزه شرکت های دارویی و محققان داروسازی توجه زیادی به زیست شناسی سامانه ها و ابزار شبیه سازی دارند زیرا این ابزار کمک می کنند پروسه های کشف دارو سریعتر و راحت تر و ارزانتر انجام بگیرند. برای کاربرد زیست شناسی سامانه ها در زمینه کشف داروها از سه روش اصلی، تولید و تفسیر داده های omics، مدل سازی کامپیوتری بیماری ها یا فیزیولوژی ارگان ها با استفاده از اطلاعات موجود در منابع، استفاده از سیستم های پیچیده سلول های انسانی در تفسیر و پیش بینی فعالیت های بیولوژیکی داروها و ژنهای هدف استفاده می گردد. این روش ها مکمل یکدیگر بوده که بایستی در نهایت برای شناخت بیماری های انسانی از سطح مولکولی به سطح سیستمی با یکدیگر پیوسته و هماهنگ شوند و در حال حاضر اثر زیادی بر فرایند کشف دارو داشته اند.

زیست شناسی سامانه ها ، داده های omics، مدل سازی های کامپیوتری