جواد پورشریفی - هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین و دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
محمد مسعود - دکتری شهرسازی، دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان.

شهر نشینی در فلات ایران ریشه در تاریخ تمدن این مرز و بوم دارد و سابقه ی شهر نشینی در این کشور کهن قدمت چندهزار ساله داشته و به قبل از میلاد میرسد . شهرهای کهن ایران در مسیر دگرگونیهای حیات شهر ، از قانونمندیهای خاص برای انسجام کالبدی وعملکردی شهر و استخوان بندی اصلی آن برخوردار بوده است. تاریخ شهر نشینی و شهر سازی در ایران گویای تحولات گسترده و عمیق در مقاطع مختلف زمانی خود است که انعکاس دهنده ی مجموعه شرایط حاکم بر فضای سکونتی و زیستی انسان در این سرزمین از یک سو و روابط حا کم بر تنشها ی فرا منطقه ای از سوی دیگر است. گذشتگان ما در ایران زمین در طول تاریخ، در سامان دادن به زیستگاههای خود با طبیعت و محیط پیرامون، از برخورد سلطه گرانه و درهم کوبنده پرهیز داشته اند و هوشمندانه کوشیده اند تا با ایجاد هماهنگی و همخوانی، مطلوبترین شرایط را پدیدآورند. ساخت شهرها بر روی بسترهای مناسب از نظر شرایط ساختگاهی و بعضا تکیه گاههای سنگی بلند تر از اطراف خود موجب در امان ماندن شهرهای تاریخی از گزندن بلایای طبیعی و مخاطرات انسانی بوده است. شرایط ساختگاهی مناسب این شهرها راز اصلی ماندگاری آنها تا به امروز می باشد. در این مقاله سعی شده در ابتدا به بررسی مختصر مفاهیم شهر و فرآیند شهر نشینی در ایران بخصوص در دوران ایران باستان و شیوه های شهرنشینی در آن دوران پرداخته شده و سپس با توجه به اسناد موجود کمی درمورد منشأ شکل گیری، ویژگیها و معیارهای مکانیابی شهرهای ایرانی در دوران باستان و سازمان یابی فضاها و طراحی سیستم شهری در آن دوران سخن به میان آمده است. در این پژوهش با توجه به ماهیت آن که از نوع پژوهش تحلیلی - توصیفی می باشد از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی استفاده شده است

شهر نشینی ، ایران باستان ، شیوه شهرنشینی ، شار ایرانی